Γιατί ενώ τρώμε τυρόπιτες στον Γρηγόρη και ψωνίζουμε στον Βασιλόπουλο αντιθέτως μασουλάμε χάμπουργκερ στα Friday’s;

Ο γραμματικός αυτός γρίφος ίσως να οφείλεται στη σύγχυση της γενικής («του McDonald’s») με τον πληθυντικό («τα McDonalds») που προκαλεί η αναφορά σε επιχειρήσεις με ξενικά ονόματα.

Για παράδειγμα, ψωνίζουμε οικιακό εξοπλισμό «στα ΙΚΕΑ», που στο συλλογικό μας υποσυνείδητο μάλλον αποτελεί πληθυντικό του «ΙΚΕΟΥ».

Σαφώς και δεν πρόκειται για σλανγκ, αλλά για αξιοσημείωτο άτυπο γραμματικό σχήμα που τείνει να επικρατήσει.

Το Μad Radio 106,2 «θα σε δει» την Κυριακή 29 Μαρτίου στα Starbucks Βούλας
(από εδώ)

Πήγα στα ΙΚΕΑ και χθες, και πρόλαβα τα κομοδίνα από την no name που ήθελε να μου τα φάει. Χα. Τώρα έχω ολοκληρωμένο σετάκι, κάπου €700 λιγότερα, και ελάχιστο χρόνο να το στήσω.
(από εδώ)

Από τα Goody's Κομοτηνής ζητούνται νέοι και νέες ηλικίας από 22 έως 30 ετών, για μόνιμη απασχόληση. Πληροφορίες εντός του καταστήματος.
(από εδώ)

Τα McDonald’s, μια που τις μιαλλύττερες εταιρίες fast food σε ούλλο τον κόσμο, όπως τζιαί άλλες τόσες αλυσίδες ταχείας εξυπηρέτησης (Starbucks, KFC, Burger King κ.τ.λ.), εκμεταλλεύκουνταί μας καθημερινά, φκάλλοντας τα κέρδη τους εις βάρος ούλλων μας, είτε είμαστε καταναλωτές τους είτε όι.
(“Αντικαπιταλιστική παρέμβαση στα McDonald's της Λήδρας” δαχαμέ)

Αλλά Ο Γκούτσης. (από Dirty Talking, 20/07/09)

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

#1
Ο ΑΛΛΟΣ

Τρελαίνομαι με τέτοιες σκέψεις! Μπράβο Βράστα!

Όμως νομίζω ότι προκειμένου για χαμπουργκεράδικα, πληθυντικό βάζαμε ακόμη και στα Χάμπο. Το δε ΙΚΕΑ νομίζω ότι συνήθως το ακούω στον ενικό.

Στη σατανικά έξυπνη Νεοελληνική Γραμματική του Μακρίτζ είχα διαβάσει (πάνω από δέκα χρόνια τώρα, και το θυμάμαι ακόμα) ότι στα ελληνικά οι μάρκες αυτοκινήτων είναι θηλυκές άμα είναι μεγάλο το αυτοκίνητο και ουδέτερες άμα είναι μικρό.

#2
Galadriel

Οι διαφημίσεις λένε «ελάτε ΣΤΗΝ ΙΚΕΑ» «μόνο στην Macro» προφ ως «στην επιχείρηση»; Το «ΤΑ» (goody's, starbucks, mc donalds, fridays, everest) πάει στις αλυσίδες με ξενικά ονόματα, αν και λέγεται και το «ραντεβού στο everest» αν πρόκειται για συγκεκριμένο.

Όσο για τις μάρκες αυτοκινήτων, θηλυκές είναι οι «κούρσες» (βλ σχόλια)...

#3
Vrastaman

Πάντως χθες το απόγευμα άκουσα το μπροστινό μου στην ουρά του ταμείου να ωρύεται στο κινητό «γιέλα μ' ακούς; είμαι στα ΙΚΕΑ» και μου ήρθε η φλασιά για το λήμμα δαύτο ;-)

Το Σμαρτ. Το Μινι. Η Μεστσεντέ. H μπέμπα. Μέχρι εδώ καλά τα πάμε, αλλά ο κανόνας κατέρρευσε με το Hummer. Δεν υπάρχει τίποτα το ιερό πια;

#4
Galadriel

Το Hummer δεν είναι κούρσα. Είναι τανκ.

#5
patsis

(Η άχρηστη στρατοκαυλική σλανγκαρχιδιά του μήνα - σόρυ mes) Δεν υπάρχουν τανκς, υπάρχουν άρματα μάχης! Έτσι, με μπολντ γράμματα όπως μας το φώναζε ο υπίλαρχος.

Μια φορά φαντάρος, πάντα κολλημένος. Μα τι μας ταΐζανε στην Αυλώνα, δεν μπορώ να καταλάβω...

#6
patsis

Κι αφού άφησα τα δαιμόνια μέσα μου να εκφραστούν, να πω και κάτι στο θέμα μας:
1. Συμφωνώ με τον ΑΛΛΟ και με την γραμματική που αναφέρει. Τρανό παράδειγμα το Clio (παρά το ότι άνετα θα το εκλάμβανε κανείς ως θηλυκό όνομα) αλλά η Laguna.
2. Υπάρχουν, από την άλλη, διάφορα στοιχεία που ζυγιάζονται στην σκέψη του ελληνόφωνου (υποθέτω) ώστε να προσδιορίσει το γραμματικό γένος μιας λέξης. Στο Hummer ίσως επικράτησε η μετάφρασή του (το σφυρί). Το αυτοκίνητο-εργαλείο της δουλειάς ενός χειρώνακτα επαγγελματία είναι επίσης μάλλον ουδέτερο: το Navara. Το αρσενικό γένος σε πλοία και αυτοκίνητα μάλλον αποκλείεται.
3. Τα πλοία δε είναι μια ολόκληρη ιστορία θηλυκών συνειρμών και άρα γραμματικού γένους, ακόμα και στα ανελαστικά αγγλικά.
4. Οι επιχειρήσεις και οι λοιπές μεγάλες οντότητες με ξένο όνομα, ελληνικές ή αλλοδαπές, είναι, υποθέτω θηλυκού γένους, εκτός αν υπερισχύσει:
α. Η υποννοούμενη έννοια του οργανισμού ή αλλης αρσενικού γένους λέξης π.χ. ο OPEC.
β. Η έννοια των πολλών καταστημάτων του δικτύου τους, μερικά παραδείγματα ειπώθηκαν ήδη.
5. Καμιά φορά το γένος αλλάζει και στα ελληνικά αρκτικόλεξα, από παρανόηση ή συνεκδοχή με κάτι άλλο, π.χ. ο Σ.Δ.Ο.Ε. αντί το Σ.Δ.Ο.Ε. (Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος) αλλά και ο ΑΣΕΠ.

Πολύ σκόρπιες σκέψεις παιδιά, με τον καφέ και την τυρόπιτα. Και καλημέρα σας.

Υ.Γ. Αυτή η αναλυτική των «στοιχείων που βαρύνουν» για τον τελικό χαρακτηρισμό κάποιας έννοιας, αντί της αυστηρά λογικής με μονοδιάστατη ποιοτική διάκριση, μου τριβελίζει το μυαλό εδώ και καιρό για την ίδια την έννοια της σλανγκ. Θυμάμαι στο λύκειο που κάναμε στην έκθεση τα δημοσιογραφικά αστεράκια της είδησης: Ήταν δέκα ιδιότητες μιας είδησης που, όσο περισσότερα είχε, τόσο σημαντικότερη ήταν, π.χ. εγγύτητα με το κοινό του μέσου, διασημότητα αναφερόμενων προσώπων, σπανιότητα γεγονότος κλπ. Ένας μεγάλος σεισμός στου διαόλου τη μάνα π.χ. μπορούσε να χάσει το πρωτοσέλιδο από την αποκάλυψη ότι ο τάδε υπουργός φορούσε ζαρτιέρες στο υπουργικό συμβούλιο (οι οποίες είχαν πληρωθεί με δημόσιο χρήμα από τον λογαριασμό των εξόδων του). Έτσι και η σλανγκ, ίσως. Έχει κάποιες ιδιότητες που δεν χρειάζεται να συνυπάρχουν όλες ταυτόχρονα αλλά προσθέτουν αθροιστικά σλανγκική αξία.

#7
Hank

Η Φεράρι, η Πόρσε, η Λαμποργκίνι, η Μαζεράτι.
Αλλά το Λέξους, το Μπε-εμ-βε ή η Μπέμπα.

Τα ουδέτερα παίρνουν το αίμα τους πίσω με το Πορσικό, το Φεραρικό, το Μερσεντικό.

#8
Galadriel

Η Λέξους Η μπεμβέ Η μερσεντές, το Ντάτσουν.

ΥΓ Καλημέρα Πάτση, μην λες σόρυ καλέ, αφού ξέρεις τί αδυναμία σου χω, άντε, σου σχωράω και που μου διόρθωσες το τανκ ;-P

#9
Vrastaman

Για την θεωρία περί παράλληλης σχέσης τουτού - γυναικών, βλ. σχόλιά μου εδώ ;-)

#10
xalikoutis

όμως o κομπρέσορας,

#11
Vrastaman

@ Χαλικου: και η ανάρτηση (nudge-nudge, wink-wink)

@ Πατση: τελικά το Hummer είναι άρμα μάχης; Εγώ για ιγκουάνα το κόβω.

#12
patsis

****Αναστεναγμός ανακούφισης**** Καμιά φορά δεν ξέρω τι σημαίνουν για τους άλλους αυτά που γράφω μέχρι να διαβάσω την αντίδρασή τους (επομένως καταλαβαίνετε ότι η σιωπή ενίοτε με τρελαίνει). Α, ναι, mes, οι δικές μου αδυναμίες είναι πιο δυνατές από εμένα (ατάκα Quino). Πώς την κάνεις αυτή τη φατσούλα, :)

#13
patsis

@Vrastaman: Έχεις δίκιο, του λείπουν καμιά σαρανταριά τόνοι, ερπύστριες και ένα πυροβόλο. Και ένα κωλοφάνταρο να το φυλάει. Go away, evil military demon! Μην με προκαλείτε παιδιά, δύο χρόνια μετά και ακόμα να αποϊδρυματοποιηθώ... Και τι να λέει ο Cunning για όλα αυτά άραγες;

#14
Desperado

Να συμπληρώσω και το σύνηθες λάθος της χρήσης πληθυντικού σε ξένες λέξεις, π.χ. σερβίρονται τα κοκτέιλς παίζουν τα CDς οι motherboards
προφανώς από κεκτημένη επειδή στην αντίστοιχη ξένη χρησιμοποιείται το «s» (Serve the cocktails).

Επίσης, με αφορμή την ημι-σεντονιά του Patsis θυμήθηκα το πιο διαδεδομένο λάθος που έκαναν ΟΛΟΙ μα ΟΛΟΙ οι δημοσιογράφοι (έντυπου, ηλεκτρονικού): Ο «Αθήνα 2004»... Μέγα λάθος καθώς ήταν Η ΑΘΗΝΑ 2004 (χωρίς ομοιοματικά και με κεφαλαία) όντας Ανώνυμη Εταιρία και όχι Οργανισμός.

@Vrasta: Know what I mean; know what I mean; SAY NO MOAH!

@Pats: ...και να μην ξεχνάει το φάνταρο να πετρελαιώνει τα μέταλα 'νταξ;!

#15
knasos

Gootsys foremas;

#16
Ο ΑΛΛΟΣ

Σχετικά με τα λεγόμενα του Πάτση και του Ντεσπαράδο, να προσθέσω την ισχυρότατη αγανάκτησή μου για το φαινόμενο να παίρνουμε μία κανονική κλιτή λέξη, που είναι όνομα εταιρείας ή οργανισμού, και να τη μετατρέπουμε σε άκλιτη (συνήθως με άλλο γένος, αλλά αν μείνει το ίδιο ακόμα χειρότερα), π.χ. η Πετζετάκης ΑΕ, η Ανώνυμη Κατασκευαστική -της Ανώνυμη Κατασκευαστική - ο Δυσλεκτικός Ταύρος μίλησε, ουγκ.
Επίσης με τα ονόματα πλοίων, όπως το Κορνάρος (του Κορνάρους;;).

#17
patsis

Κι όμως ΑΛΛΕ, εδώ θα διαφωνήσουμε κάθετα άμα λάχει ναούμ! Φταίει και η δουλειά μου και το πτυχίο μου (που δεν θα αποκαλύψω εδώ, τι σκατά, μόνο οι άλλοι θα έχουν αχλύ μυστηρίου γύρω τους), αλλά οι εταιρίες και τα λοιπά νομικά πρόσωπα έχουν συγκεκριμένη επωνυμία που δεν πρέπει να τροποιείται για λόγους αποφυγής σύγχυσης με άλλη παραπλήσια. Αλλά και στα καράβια διαφωνώ. Φαντάζεσαι να σου πω «θα πάω με τον Αίολο Κεντέρη»; Ακούγεται λάθος από υπερβολικά πολλές απόψεις...

#18
Galadriel

Ω ναι. Είμαι με τον Πάτση στο συγκεκριμένο. Άμα πεις καβάλησα το Δημητρούλα και πήγα Σύρο βγάζει ένα νόημα, άμα πεις καβάλησα την Δημητρούλα και πήγα Σύρο βγάει άλλο νόημα. Παρεμπιπτόντως η Δημητρούλα είναι συγγενικό πρόσωπο του πλοιοκτήτη του Δημητρούλα οπότε κανονίστε την πορεία σας έχει πολλά λεφτά αυτός και μπορεί να το κάνει να φανεί σαν ατύχημα :-P

#19
xalikoutis

περισσότερο από ποτέ γινόμαστε σαχλοί
και του μυστηρίου διαλύουμε την κάθε αχλύ...
ποιες οι σπουδές του patsis; τι δουλεία κάνει ο johnblack;
FRAPPE SLANGOSSIP IS NOW BACK!

#20
Ο ΑΛΛΟΣ

Σχετικά με την Πετζετάκης και την Κατασκευαστική, επιτραπήτω μοι να επιμείνω. Ένας νόμος δε δικαιολογεί οτιδήποτε. Μοιάζει να πρόκειται για νόμους αντιγραμμένους κατευθείαν από κάποια χώρα που η γλώσσα της λειτουργεί διαφορετικά. Δεν ξέρω αν το ξέρετε, υπάρχει κι άλλος νόμος (ρύθμιση, διάταξη, δεν ξέρω πώς λέγονται) που ορίζει ότι κάθε άτομο με ξένη υπηκοότητα έχει ξένο, και συνεπώς άκλιτο όνομα. Έτσι οι βορειοηπειρώτες ονομάζονται π.χ. Γιώργο Τζαφέρη (το ήτα επιτρέπεται), του Γιάννη και της Μαρία. Όπου γίνει, σε επίσημο έγγραφο, αλλοίωση αυτών των καταλήξεψν, ο άνθρωπος μπορεί να έχει πρόβλημα.
Θα έπρεπε βάσει αυτών να δεχτούμε ότι «ο Γιώργο» και «της Μαρία» είναι πιο σωστό από το «ο Γιώργος» και «της Μαρίας»;
Όσο ζω, όχι. Προσωπικά έχω την τάση να αντιδρώ εξόχως αρνητικά σε κάθε τι, νόμο ή άλλο, που πάει να μειώσει την άνεση με την οποία κινούμαι στη μητρική μου γλώσσα. Αν μία καταστροφή με στερήσει από όλα μου τα υλικά αγαθά, τους συγγενείς και φίλους μου, και το τελευταίο τούβλο πέσει στην κεφαλή μου και πάθω αμνησία και στερηθώ και όσα γνωρίζω, το μόνο που θα μου μείνει είναι η γλώσσα. Το να μιλώ και να ακούω σωστά ελληνικά είναι αναφαίρετο δικαίωμά μου. Κανείς άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να θεσπίζει νόμους και διατάξεις σύμφωνα με τους οποίους «της Κατασκευαστική» είναι σωστό.

#21
xalikoutis

ναι αλλά πως να σχηματίσει κανείς τη γενική εταιρειών όπως
Άβαξ, Άκτωρ, Ασπίς κτο...
της Άβαξ; γελοίο, συμφωνώ
του Άβακος; γελοίο, λες και είναι κανένα υψιπετές πνευματικό ίδρυμα, και ολίγον χουντοκαθαρευουσάνικο
του Άβακα; ξενίζει

(εντάξει, της ελαϊδος δεν ακούγεται τόσο χουντοκαθαρευουσιάνικο αφού είναι λαδάκι, αθώο και ζωογόνο αλλά τα άλλα;)...

#22
Ο ΑΛΛΟΣ

Για την τρίτη περίπτωση, ασυζητητί της Ασπίδος. Μα είναι γελοίο...
Φυσικά είναι γελοίο! Ας διαλέγατε ένα όνομα της προκοπής!

Αυτά είναι ονόματα ακαλαίσθητα και, όπως ακριβώς το είπες, υψιπετή, που κρύβουν το χάλι τους πίσω από τις παράξενες καταλήξεις που θυμίζουν ξένες λέξεις. Και καλά για τους ξένους δεν υπάρχει γελοίο, δεν πα να λέγεσαι και Καυλί Φαουντέισον.

Της Άβακος όχι, γιατί η λέξη είναι αρσενική. Του Άβακος ούτε, γιατί νοείται μάλλον η λέξη «εταιρεία», που είναι θηλυκή. Της εταιρείας Άβαξ μού φαίνεται η μόνη κάπως αξιοπρεπής λύση. Αν όμως νοείται αρσενική λέξη, π.χ. «όμιλος», οπότε η ονομαστική είναι ο Άβαξ, τότε σαφώς η γενική θα είναι του Άβακος, κι ας είχαν φροντίσει να βάλουν μια κανονική λέξη αν δεν τους αρέσει.

Όσο για την Πετζετάκης, εντάξει, δεν μπορούμε να το πιάσουμε σαν αρσενικό, γιατί δεν είναι ο ίδιος ο κ. Πετζετάκης, είναι η εταιρεία του. Ε, η εταιρεία Πετζετάκης λοιπόν! Εννοείται πως εδώ δεν έχω να πω τίποτε, όχι δεν είναι γελοίο, είναι μια χαρά αξιοπρεπές να βάζεις το όνομά σου στην εταιρεία, αλλά όταν προκαλεί δυσκολίες στη γλώσσα, βρες κάποιον τρόπο να τις λύνεις, αντί να μιλάς σαν Ινδιάνος και να απαιτείς κι απ' τους άλλους το ίδιο.

#23
Ο ΑΛΛΟΣ

(Σόρι που φωνάζω, δεν έχει σχέση με σένα, Χαλ. Αλλά όντως διαολίζομαι με κάτι τέτοια. Τις λέξεις, π.χ. τα ονόματα εταιριών, πρέπει να τις διαλέγει κάποιος που έχει συνηθίσει να σκέφτεται γλωσσικώς. Δε χρειάζεται να είναι φιλόλογος, αλλά άμα κάνει μια επιλογή που χάνει από δέκα μεριές, τότε μάλλον δεν έκανε τη σωστή επιλογή. Δε σέβονται το προϊόν που βγάζουν -στο μέτρο που η λέξη είναι προϊόν-, δε σέβονται όποιον θα χριεαστεί να πει ή να ακούσει αυτή τη λέξη, ελπίζω το βασικό τους προϊόν να το φτιάχνουν με μεγαλύτερη προσοχή.)

#24
Vrastaman

Πάντως στον επιχειρηματικό κόσμο, η διατύπωση «της Άβαξ» σιωπηρά παραπέμπει στο «της εταιρείας Άβαξ» και ως εκ τούτου δεν είναι λάθος όπως τον εκνευριστικό πήρα την Αττική Οδός.

Υψηλή θέση στην σκατολίστα μου έχουν όσοι σπασαρχίδες γραφειοκράτες με εκτελεστική εξουσία αποφασίζουν ετσιθελικά να αλλάζουν εμπεδωμένες στην λαϊκή συνείδηση ονομασίες σε κάτι που θεωρούν τεχνικά ποιο σωστό. Παράδειγμα το Γουδί που μεταβάπτισαν του Γουδή, μεταποιώντας με πινέλο το ι σε η σε όλες της πινακίδες σήμανσης.

Σλανγκαρχιδιά: Πετζετάκις, όχι Πετζετάκης.

#25
Ο ΑΛΛΟΣ

Πετζετάκις; Ακόμα χειρότερα!

#26
dpresv

στο πνεύμα του σχολιασμού του λήμματος, επιτρέπετε να σχολιάσω στον patsi ότι είναι Ο Αυλώνας και όχι Η Αυλώνα; και μα τον Τουτατη δεν καταλαβαίνω γιατί έχει επικρατήσει το θηλυκό!

#27
patsis

δεν ξέρω τι σημαίνουν για τους άλλους αυτά που γράφω

patsis XKCD, I could care less, 11/09/2015.