Κατάληξη που σχηματίζει αρσενικό όνομα-χαρακτηρισμό. Ο χαρακτηρισμός που προκύπτει παίρνει τη σημασία του από το πρώτο συνθετικό, το οποίο πρόκειται για ουδέτερο ουσιαστικό που καταλήγει σε -μα, ή σπανιότερα -μο (ο χαρακτήρας πάντα -μ-), και δηλώνει συνήθως πράξη ή ενέργεια. Ένας -ατίας τείνει να κάνει αυτήν την πράξη συχνά, τακτικά, συστηματικά.
Προέρχεται από την γενική πτώση των ουσιαστικών αυτών σε -ατος και το γνωστό παραγωγικό επίθημα -ίας, και φαίνεται ότι στην αργκό έχει διαδοθεί σε έναν βαθμό ως παλαιοελληνισμός, αντί για επιλογές της καθομιλουμένης όπως θα ήταν πιχί το -ατάκιας (< -ατ(ος) + -άκιας). Το -ίας απο μόνο του δεν φαίνεται να λειτουργεί ως επίθημα στην αργκό, αν και υπάρχει ως κατάληξη σε απευθείας σχηματισμούς από θηλυκά που λήγουν σε -ία (αφασίας, παραλίας, σπανομαρίας και άλλα).
Στα παραδείγματα, λέξεις που υπάρχουν ήδη στο σλανγκ τζι αρ.
αραγματίας, γλειψιματίας, πεσιματίας, σκαλωματίας, σπασιματίας, στησιματίας, τσακωματίας, χωσιματίας
Ακόμη: απεναντίας (λογοπαίγνιο με το ομόηχο επίρρημα), επιχρηματίας (λογοπαίγνιο με το επιχειρηματίας), μεγαλολημματίας (λογοπαίγνιο με το μεγαλοκτηματίας)
14 σχόλια
assosmalakos
@GATZAMAN
Γκάτσα!
GATZMAN
<!>
Vrastaman
Ατιατίας: ο πορωμένος με ΑΤΙΑ (UFO)
HODJAS
Κάθελον του ξύλου, ο Αριματίας...
vikar
Όπ!... κάτι σε λουντεμιά φέρνει το τελευταίο...
jesus
κ ο τελειωματίας που απαραδέκτως λείπει.
iron
το προσέθες,, με πρόλαβες.
poniroskylo
Το Αντίστροφο Λεξικό δίνει 48 λέξεις με κατάληξη -ατίας. Μερικές από αυτές είναι πολύ κοινές π.χ. επιχειρηματίας, εγκληματίας, τραυματίας και άλλες πολύ σπάνιες και - για μένα τουλάχιστον - αστείες π.χ. βολεψιματίας, ελαττωματίας και εμφραγματίας.
Αατα. Ήθελα απλώς να το μοιραστώ μαζί σας.
assosmalakos
@GATZMAN (vol 2)
Γκάτσα....I have got you= I' ve got you= I got you= Aϊ γκατς γιου= Γκάτσγιου=Γκάτσα
Κατά το κοινώς (και άρα ορθώς) λεγόμενο....σε έχω, σε πιάνω.Εδώ σε είχα, σε πρόλαβα με τον Ματ, άλλωστε δεν ήταν παλιά διαφήμιση!
GATZMAN
Τα μεγάλα οινοπνεύματα συναντώνται. Περίπτωση τηλεπάθειας;
Vrastaman
GATZουμπήλω / αGATZούμπε
novus
Βέβαια θα μπορούσαμε να πούμε ότι το επίθημα είναι ένα (δηλ. το -ίας) και το θέμα που προηγείται αποτελεί αλλόμορφο του θέματος της λέξης από την οποία προέρχεται. Στη μορφολογία (και δη στη συγχρονική) όλα μπορούν να ισχύουν... :P
vikar
Όκ κέικ νόβους, θένξ. Βασικά, τα φιλολογικά πίσω απ' αυτά τα μαθαίνω προσωπικά καθοδόν και ίσως σκιτζίδικα, οπότε κάθε άλλη οπτική (ειδικά αν είναι ψημένου φιλόλογου) χρήσιμη και πολύτιμη.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση είδα το -ατίας να λειτουργεί σάν μπλόκο (μιλώντας για αργκό και καθομιλουμένη τουλάχιστον), ίσως κακώς, αλλ' ακόμα μου βγάζει περισσότερο νόημα έτσι. Χμ...
novus
Συμφωνώ και επαυξάνω πως στην αργκό το επίθημα -ατίας αρχίζει και λειτουργεί σαν ξεχωριστό μόρφημα-επίθημα (δηλ. αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία). Απλώς πρότεινα μια μέθοδο εντοπισμού και χαρακτηρισμού των μορφημάτων που χρησιμοποιούμε στη γλωσσολογία και βασίζεται στην αρχή της οικονομίας που διέπει τη γλώσσα.
Πιο συγκεκριμένα, για την αναγνώριση ενός μορφήματος θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δύο χαρακτηριστικά: α) η ύπαρξή του σε περισσότερες από μία λέξεις, β) η ίδια σημασιολογική συνεισφορά στο νόημα της λέξης όπου αυτό ανιχνεύεται. Ο εντοπισμός των μορφημάτων στηρίζεται σε διαδιακασίες σύγκρισης και αντικατάστασης. Αν συγκρίνουμε λοιπόν τις λέξεις: πεσιματίας, σκαλωματίας, στησιματίας, επιχειρηματίας με τις λέξεις αντιρρησίας, διαλαξίας, ηδονοβλεψίας, επιδειξίας κτλ. βλέπουμε πως όλες έχουν ως κοινό καταληκτικό (παραγωγικό) μόρφημα (ήτοι επίθημα) το -ίας. Επιπλέον παρατηρούμε ότι χρησιμοποιείται στη Νέα Ελληνική (όσο και στην Αρχαία) για να δηλωθεί ένα πρόσωπο βάσει μιας χαρακτηριστικής ιδιότητάς του. Άρα, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι το -ίας (έχοντας σε όλες τις λέξεις την ίδια μορφή, λειτουργία και σημασία) είναι το βασικό επίθημα και τα θέματα που προηγούνται αποτελούν αλλόμορφα του κυρίους θέματος των λέξεων από τις οποίες προέρχονται τα εις -ίας παράγωγα.
Και πάλι όμως πρόκειται για μία επιπλέον (κι όχι απόλυτη) γλωσσολογική προσέγγιση. :)