Πολίτικη έκφραση που αντιστοιχεί στο «η καρδιά μου καίγεται για αυτόν» και σημαίνει «τον λυπάμαι». Λυπάμαι όχι επιφανειακά ή με περιφρόνηση, αλλά πραγματικά, απ' τα βάθη της καρδιάς μου, και μου ματώνει η ψυχή. Συχνά συνοδεύεται από επιφωνήματα (αχ-βαχ) ή/και θρηνητικές χειρονομίες (με τα χέρια να πλέκονται σα σε προσευχή/ικεσία ή να ενώνονται στο στήθος πάνω απ' την καρδιά).
Συντάσσεται μυστήρια, πάντα με την αντωνυμία μπροστά και μετά το ρήμα (π.χ., αν ματώνει η ψυχή σου για τον Τζαννή, δε θα πεις «η καρδιά μου καίγεται τον Τζαννή», θα πεις «αχ τον Τζαννή, τον καίγετ' η καρδιά μου» ή «αχχ, τον καίγετ' η καρδιά μου τον Τζαννή»).
Παρ' όλο που η έκφραση (και τα θεατρικά που πάνε πακέτο με δαύτη) παραπέμπουν σε προσωπικές τραγωδίες, ανομολόγητο πόνο, τραγικούς θανάτους, αίμα, δάκρυα και λοιπά, μπορεί εξίσου να αναφέρεται σε μικρές ενοχλήσεις του τύπου «τον καημένο, έκατσε πολλή ώρα στον ήλιο και ίδρωσε». Όχι ότι λέγεται σαρκαστικά, απαραίτητα. Απλώς, οι Πολίτες είναι εντυπωσιακά θεατρικοί τύποι.
— Καλέ τα 'μαθες; Ο Νικήτας, της Ευανθίας ο άντρας, έπαθε εγκεφαλικό κι έμεινε στον τόπο! — Αχ μη με το λες! Κι έχει και μικρό παιδί!
— Άαχ, άσ' τα Κατινίτσα μου, εγώ την Ευανθία σκέφτομαι και την καίγετ' η καρδιά μου. Πώς θα τα φέρει βόλτα τώρα;Αχχ πουλάκι μου, σε κάηκ' η καρδιά μου που σε είδα να 'ρχεσαι φορτωμένος με τόσα πράματα σα χαμάλης. Γιατί μπρε δεν είπες να κατέβουμε να σε βοηθήσουμε; Θα κοψομεσιαστείς!
— Εγώ, γιόκα μου, εκείνα τα παιδιά που 'ναι στα ΜΑΤ, τα καίγετ' η καρδιά μου που τα βλέπω στην τηλεόραση να ξεροσταλιάζουν σ' εκείνηνα την πλατεία.
— Τι λες, ρε γιαγιά; Είσαι στα σωστά σου; Σαν δεν είσαι, να το πεις, να φέρουμε παπά να σε διαβάσει.
— Ε πώς, γιόκα μου. Αφού ζεβζέκηδες είναι, το βλέπεις στο μάτι τους που 'ναι σαν του μπαγιάτικου ψαριού, δε νιώθουν. Τι τους ζαλώνουν μ' όλα τα τούτα-κείνα και τους βάζουν να στέκουν μες στον ήλιο; Ντροπής πράματα...
3 σχόλια
vikar
Σωστή!...
Κοιτώντας τη γραμματική του Τριανταφυλλίδη που μας βρήκες τις προάλλες, έμαθα οτι τις προσωπικές αντωνυμίες τέτοιου τύπου (που συντάσσονται στην ίδια πρόταση μαζί με το όνομα που υποτίθεται αντικαθιστούν) τις λένε προληπτικές.
Επίσης, αξίζει οπωσδήποτε ψάξιμο η αλλαγή ρημάτων απο αμετάβατα σε μεταβατικά, γενικά, στην καθομιλουμένη και στην αργκό (δείτε και σχόλιο 30/11/10 απο τζόνμπλάκ εκεί). Στα κρατούμενα.
vikar
Ψείρισμα: ξανακοιτώντας τον Τριανταφυλλίδη, είδα οτι παίζουν καί «προληπτικές» (αντωνυμία πρίν το όνομα, όπως εδώ) καί «επαναληπτικές» (αντωνυμία μετά το όνομα). Σελίδες πιντιέφ 122-3, βιβλίου 130-1.
HODJAS
Σχετικό είναι και το «τον τρώγονταν ο πατέρας του να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο», ίσως και το ιδιωματικό (Ημαθία) «με πίνεται μια μπύρα απο ψυχής» (δηλ. έχω όρεξη να πιώ).