Το κλασσικό μπακιρένιο, συνήθως κοκκινόχρωμο κανατάκι που σερβίριζαν παλιότερα το κρασί, αλλά κι ακόμα σε διάφορα ντεμέκ ταβερνεία ή ρακοκρασάδικα (πχ. Θησείο, Γκάζι). Το όνομα του, από το ιταλικό quartuccio (=quarto), σημαίνει τέταρτο, ακριβώς γιατί περιέχει 1/4 του κιλού κρασί. Εξού και πολλές φορές λέγεται και καρτούτσο.

- Μάστορα, πιάσε ένα κατρούτσο ακόμη...

(από jimakos, 10/02/12)

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

#1
PUNKELISD

Αυτά τα κανατάκια παλιά ήταν μονάδα μέτρησης και μάιστα είχαν πάνω και εγκεκριμένη σφραγίδα ωσάν τις ζυγαριές.

#2
jesus

το «κιλό κρασί» φαίνεται αστείο στο εξωτερικό, τουλάχιστον γαλλία δλδ.

#3
Galadriel

Τι λένε; Λίτρο; Και το λίτρο πάλι σε καμπά μπιτονάκι με παραπέμπει υποσυνειδήτως...

#4
jesus

ναι, λίτρο. η μετωνυμία στα ελληνικά προέρχεται απ' το ότι το ένα λίτρο νερό ζυγίζει πρακτικά ένα κιλό κ στη μανία μας για συνεκδοχές.

η συνεκδοχή στη νεοελληνική έναντι των άλλων γλωσσών πρέπει να αναλυθεί κάπου στο σάιτ.

#5
jesus

πχ ακόμα δυσκολεύομαι όταν μιλάω γρήγορα να διακρίνω τις λέξεις bras ίζολ βραχίονας κ main ίζολ χέρι, ομοίως για το jambe κ pied (γάμπα κ πόδι).

στα ελληνικά λες «έσπασε το χέρι του» ενώ έχει σπάσει το βραχίωνα, γιατί το χέρι ενώ αυστηρά μιλώντας είναι από τον καρπό κ πέρα, λόγω συνεκδοχής όταν δεν χρειάζεται να είμαστε πιο συγκεκριμένοι είναι απ' τον ώμο κ κάτω. ομοίως κ το πόδι.

ένιγουέι.

#6
Galadriel

Είναι στάνταρ ότι το καρτούτσο αφορά σε ένα τέταρτο κιλού ή παίζει να είναι λάθος αναφορά και τελικά να αφορά σε ένα τέταρτο λίτρου;

Παίζει να είναι ελληνικό το θέμα βάρος - μάζα (αν και αμφιβάλω ακόμα και για αυτό είναι μάλλον μπέρδεμα στην κατανόηση της φυσικής), αλλά δε νομίζω ότι είναι ελληνικό το θέμα βάρος / όγκος...

Γιε μου ή δεν κατάλαβα κάτι, ή αυτό που περιγράφεις για πόδια και χέρια ισχύει σε όλο τον κόσμο - όταν ζήτησα σε βρετανικό kfc 2 λεγκζ, τα κορίτσια που ήταν πολύ αστεία χεστήκανε στο γέλιο και μου δείχνανε τα μπούτια τους, χίαρ, τέικ του λεγκζ (ουσταδγιάλα ψόλα), έπρεπε να τους έχω πει 2 ντραμστικζ ή κοπανάκια ελληνικά. Πάρε γάμπα πάρε μπούτι πάρε πόδι.

#7
deinosavros

Και στην Ιταλία λίτρο λένε για τα υγρά. Πριν κάμποσα χρόνια, στο Ρίμινι, είχα ζητήσει στο εστιατόριο «mezzo chilo di vino», και ο σερβιτόρος με κοίταξε περίεργα και μου είπε «λίτρο». Το καλό ήταν οτι συνέχισε λέγοντας: «chilo» είναι αυτό, και μου έδειξε τον σκεμπέ, το σωσίβιό του. Προφανώς επρόκειτο για τοπικό ιδιωματισμό, τουλάχιστον στο (καλό) ιταλικό λεξικό που διαθέτω δεν υπάρχει τίποτα σχετικό.

#8
jesus

δεν σε κατάλαβα ρε γκαλ...

το καρτούτσο (λογικά γιατί τη λέξη δεν την ξέρω) προέρχεται απ' το τέταρτο όπου έξω εννοούν τέταρτο του λίτρου κ εμείς εννοούμε τέταρτο του κιλού εννοώντας τέταρτο του λίτρου.

#9
jesus

αυτό που λέω είναι ότι στα αγγλικά foot είναι κάτω απ' τον αστράγαλο. στα ελληνικά ενώ κανονικά είναι το ίδιο, τελικά εξαρτάται απ' τα συμφραζόμενα.

#10
iron

νομίζω ότι μόνο στην ταβέρνα το λέμε αυτό, γιατί κατά τ' άλλα λίτρο λέμε για το νερό, το γάλα, τον χυμό, το πετρέλαιο κουλουπού.

#11
jimakos

Αν θέλω να είμαι τυπικός, ναι, 1/4 του λίτρου είναι. Εφόσον μιλάμε για υγρά. Έβαλα κιλό λόγω κεκτημένης ταχύτητας (δούλεψε η συνεκδοχή που είπε ο Χεσούς). Αλλά από την άλλη σκέφτομαι τον τυπικό μπάρμπα στο καπηλειό, που θα πει ''παιδί, πιάσε μισό κιλό κρασί''. Προσωπικά, σε τέτοιες συνθήκες δεν έχω ακούσει πολλούς να λένε λίτρο, κι ας εννοούν αυτό.

#12
Mr. Cadmus

Σωστή η Ironick. Μόνο για ταβερνιέ το ξέρω κι εγώ.

Για το πετρέλαιο λέμε λίτρο, αν και νομίζω ότι πιο σωστό θα ήταν να λέμε γαλόνι.

#13
MXΣ

Το λίτρο είναι σχετικά πρόσφατη μονάδα μέτρησης και σε βασικά είδη όπως το κρασί αλλά και το λάδι πολλοί χρησιμοποιούν το κιλό, π.χ. πεντάκιλο λάδι. Το μέλι όντως είναι problematic... Το γαλόνι είναι πολλά λίτρα βρε! Α, και γω το κατρούτσο το ξέρω μόνο καρτούτσο και στην Σαλονίκη παρόλο που χρησιμοποιούσαμε το σκεύος σπανιώς το λεγαμε έτσι, πάντα μισόκιλο, τεταρτάκι κι έτς... Θυμάμαι και τον μαστραπά... και εκείνο το μπακιρένιο που σερβίραν το ψωμί... αατα

#14
jesus

σωστός για το λάδι. νομίζω κ για τσίπουρο κ τέτοια λέγεται, αλλά μέχρι εκεί.

#15
Mr. Cadmus

Πάντως γενικά ένα καραφάκι παραγγέλνεις, και ξέρει το αφεντικό την ποσότητα.

#16
jesus

όντως, οι παραγωγοί το μετράνε σε κιλά.

#17
HODJAS

Οι πατρινοί παραγωγοί το μετράνε σε λίτρα, γιατί είναι στον ό-ν-γκο.
:-Ρ

#18
MXΣ

(παιδιά, κατάλαβε κανείς το υπονοούμενο του Hodj;)

#19
Galadriel

Είμαστε πλασμένοι ο ένας για τον άλλον τέλος;

#20
MXΣ

Α, ναι, πασιφανές...

#21
salina

Αν βοηθάει, να πω ότι το χρησιμοποιούμε το βάρος (κιλό) για το χύμα κρασί και (σχεδόν) πότε για εμφιαλωμενο.

#22
dryhammer

Επειδή τα μέτρα των ποτών κρατάνε σε χρήση πάνω από αιώνα, μέχρι και τα μέσα των '80ς χρησιμοποιούσαμε υποδιαιρέσεις της τουρκικής οκάς (που καταργήθηκε το '52 αλλά κάτι συνταγές γιαγιάδων είναι σε οκάδες και δράμια).
Με την ένταξη στην (τότε ΕΟΚ) υιοθετήθηκε το μετρικό σύστημα

1 οκά = 1280 γρμ = 400 δράμια
1 δράμι = 3,2 γρμ

Έτσι το καραφάκι λεγόταν πενηνταράκι δηλ. 50 δράμια = 160 γρμ= τρία ποτηράκια κρασί ή στα νησιά ούζο. Μετα έγινε 200 ml= 4 μεζούρες
Στη Θεσσαλία πρόλαβα και εικοσιπενταράκια για τσίπουρο.

Μετα ερχόταν το κατοσταράκι ή κατοστάρι = 100 δράμια = 320 γρμ δηλ. ένα τέταρτο της οκάς (κάρτο ή καρτούτσο).

Κατόπιν το μισοκάρικο, μισή οκά = 200 δράμια = 640 γρμ που ήταν σε χρήση για εμφιάλωση ούζου μέχρι την αλλαγή οπότε έγινε 700 ml = 70 cl.

Χύμα ούζο μου γέμιζαν σε μπουκάλι γυάλινο της cocacola του λίτρου που το λογάριαζαν χοντρικά σε 300 δράμια = 980 γρμ και το λέγανε τρακοσάρι.

Οκάδικο (ή οκαδιάρικο) μπουκάλι δεν έχω πετύχει.

Κατι παλιά μπουκάλια πράσινα για λάδι ήταν πεντόκαρτα = 5 κάρτα = 5/4 οκάς = 1600 γρμ (και σε παλιές συσκευασίες κρασιού εποχής Δεμέστιχα).

'Ολα τα βάρη αφορούν νερό όπου 1 ml = 1 γρμ. Στα υπόλοιπα λέγανε για δράμια κλπ αλλά πουλούσαν όγκο (ml)