Ναυτικός όρος που σημαίνει ελευθεροκοινωνώ.
Όταν ένα βαπόρι πιάνει σε ξένο λιμάνι, απαιτούνται ορισμένες διαδικασίες, προκειμένου να επιτραπεί στο πλήρωμα και τους τυχόν επιβάτες η πρόσβαση στη στεριά. Τις διαδικασίες αυτές εκτελεί συνήθως κάποιος τοπικός εκπρόσωπος της ναυτιλιακής εταιρείας, ο επονομαζόμενος «πράτιγος».
Υπάρχει και άλλη έννοια του «πρατιγάρω», που σημαίνει συνουσιάζομαι.
(Την άκουσα από το «Στεφάκια» [βλ. κώλο-μουνί], αλλά δεν ξέρω αν ήταν προϊόν δικής του λεξιπλασίας [πολύ πιθανόν] ή όρος της ναυτικής διαλέκτου χρησιμοποιούμενος ευρύτερα και με αυτήν την έννοια. Πάντως το δεύτερο παράδειγμα το έχω ακούσει να το διηγείται ο ίδιος και αναφέρεται, με μια δόση υπερβολής βέβαια, σε πραγματικά γεγονότα. Ο ίδιος υπηρέτησε στη Μέση Ανατολή στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.)
-«Σαρανταδυό μέρες ταξίδι, ουρανό και θάλασσα. Μόλις το βαπόρι έπιασε λιμάνι, ίσα-ίσα που πρατιγάραμε δηλαδή,την κοπάνισε όλο το τσούρμο για τα καλά τα σπίτια. Με το ζόρι τους μάζεψε ο λοστρόμος την άλλη μέρα. Όλοι τύφλα!»
-«Εκεί στην Αλεξάντρεια να δείς ντουνιά! Άσπροι, μαύροι, κίτρινοι, όλες οι λατσιόνες* ! Τους είχανε κουβαλήσει οι Εγγλέζοι από την άκρη της γης. Κάργα σκουλαμέντο** . Άμα πήγαινα στις σαρμούτες *** για να πρατιγάρω, δυο-δυο τις έβαζα τις καπότες! Γινόταν η λουλού μου σαν το μπαλόνι*** του καϊκιού!«
- εθνικότητες
** βλεννόρροια (βλ. λήμμα)
*** πόρνες (στα Αραβικά, βλ. λήμμα)
****φουσκωτός κύλινδρος από ελαστικό για προστασία του σκάφους (όταν είναι αραγμένο) από επαφή με διπλανά σκάφη ή την αποβάθρα.
9 σχόλια
Khan
Η λαμαρινίαση ΔΕΝ θα περάσει!
donmhtsos
αφιερωμένο στο Khan:
....
Και προσκυνώντας του μεγάλου Χάνου τ” αποκείνα
καβάλα στις μικρόσωμες Κινέζες στις πιρόγες,
– μετάξι ανάριο τρίχωμα, τριανταφυλλένιες ρώγες –
φέραμε κείνον τον κλεμμένο μπούσουλα απ” την Κίνα.
...
Νίκος Καββαδίας
από το ποίημα «Σπουδή θαλάσσης»
Khan
Χαχα, λολ.
dryhammer
O όρος «πράτιγος» χρησιμοποιείται (στους ναυτότοπους) και μεταφορικά για οποιονδήποτε έχει την άνεση κινήσεων σε ένα χώρο -είναι στα μέσα και στα έξω κλπ. πχ ο τακτικός θαμώνας μαγαζιού, που τον προσφωνουν τα γκαρσόνια με το κύριε+μικρό, που θα σέ βάλει εκείνος σε τραπέζι και που μιλά σ' αυτά σαν να είναι το μαγαζί δικό του (συχνά αυτός τόχει χτίσει) είναι πράτιγος (ή πιτσικόμης)
donmhtsos
Συμφωνώ με την έννοια «ο στα μέσα και στα έξω».
Θυμάμαι το φίλο μου τον καπτα-Θόδωρο (στο «Κίμωλος» δεκαετία του '80) να λέει σε κάποιον που με ρωτούσε τι θέλω στη γέφυρα:
«Δε ξέρεις το Μήτσο; Είναι πράτιγος στο βαπόρι!»
Εν τούτοις δεν πρέπει να συγχέουμε τον πράτιγο με τον πιτσικόμη, που έχει απαξιωτική σημασία.
Εδώ θεωρώ σκόπιμο να κουπαστάρω (βαρβαριστί copy/paste)
το σχόλιό μου από το σχετικό λήμμα:
«Oi beachcombers δεν ήταν απλοί ρακοσυλλέκτες των ακτών, αλλά πραγματικοί πειρατές της στεριάς, που παραπλανούσαν τα παραπλέοντα σκάφη, με ψεύτικους φανούς, τη νύχτα και τα έκαναν να εξωκείλουν. Στη συνέχεια επεδίδοντο στο κοινωφελές έργο τους (σκότωναν, λήστευαν κλπ.). Απ΄αυτά λοιπόν έμεινε η απαξιωτική σημασία του όρου «πιτσικόμης».
Αυτά βέβαια σε εποχές ιστιοφόρων (μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα).
Το «σπορ» ήταν ευρύτατα διαδεδομένο σε διάφορες περιοχές, όπως π.χ. στις ακτές της Κορνουάλης στην Αγγλία. Σχετικά υπάρχει το μυθιστόρημα «Jamaica Inn» της Daphne du Maurier που έγινε ταινία από το Hitchcock.
Στα μέρη μας το «σπορ» ήταν διαδεδομένο στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στις ακτές της Μάνης, υπήρχε μάλιστα και το σχετικό δίστιχο:
«Όταν περνάς το Ματαπά* σαράντα μίλια μακριά
κι από το κάβο-Γκρόσο** ακόμα άλλο τόσο»
*Ματαπάς : το ακρωτήριο Ταίναρο
**καβο-Γκρόσο: ακρωτήριο κοντά στο Γερολιμένα της Μάνης»
Khan
Ετυμολογικώς από ό,τι βλέπω στο Διαδίκτυο ετυμολογείται από το βενετικό pratigare.
dryhammer
δονμήτσο μου, δεν είχα σκοπό να συγχύσω τις δύο έννοιες, (πράτιγου με πιτσικόμη), τουναντίον!. Αλλά ο τύπος του -ίσως ατυχούς- παραδείγματος άν κινείται χάριν κιμπαριλικιού, αθωότητας (ή / και επίδειξης) είναι πράτιγος. Όπου όμως υπεισέρχεται συμφέρον γίνεται πιτσικόμης. 'Οπως και νάναι με χαρά ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΕΣ κι απο μένα και ΚΑΛΩΣ ΜΑΣ ΕΦΕΡΕΣ τον δικό σου γλωσσικό πλούτο και την όρεξη (και μάλλον είσαι πιό πρόσφατος στη θάλασσα απο μένα που έκανα δυό μπάρκα πρίν 20 χρόνια και το παίζω ο μονόφθαλμος στους τυφλούς περί την ναυτιλία).
donmhtsos
Ευχαριστώ για το καλωσόρισμα.
Δεν είχα καμία διάθεση να το παίξω «ειδήμων». Εξ άλλου ό,τι ξέρω είναι από «δεύτερο» χέρι, μιάς και δε μπαρκάρισα ποτέ. (Υπήρξα «πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής» - ερασιτέχνης κα'ι'ξής, επιβάτης και κυρίως ωτακουστής ιστοριών από παλαιούς, ωραίους θαλασσινούς).
Χαίρομαι που θα συνταξιδεύουμε στις φιλόξενες θάλασσες του παρόντος ιστοτόπου.
soulto
τι ωραίο λήμμα, τι ωραία που τα λέτε...