Η νέας κοπής έκφραση, η οποία χρησιμοποιείται πια παρα πολύ, το γιατί τόσο πολύ δε με ξεπερνάει, βλ. παρακάτω. Όταν κάτι "με ξεπερνάει" σημαίνει ότι δεν ξέρω για ποιο λόγο γίνεται κάτι, ότι μου είναι ακατανόητο, και κατ' επέκταση (αλλά τι επέκταση! βλ. παρακατώ) ότι το θεωρώ πολύ αντιφατικό, παράλογο, εξωφρενικό και ακραίο (γιατί ακριβώς ακραίο θεωρούμε αυτό το οποίο δε βγάζει για μας νόημα). Ο υπαρξισμός ή υπαρξυσμός των φτωχών, θα έλεγα. Συνήθως θεωρείται, βεβαίως, in this country παράλογο αυτό το οποίο κάνει κανείς αν και αντιβαίνει στα στενά ατομικά και υπολογιστικά του συμφέροντα με την ευρεία έννοια. Είναι μεταφραστικό δάνειο (απορία: έτσι λέγεται αυτό ακόμα κι όταν το κάνουν μη μεταφραστές;) από τα αγγλικά, γιατί εισήχθη προκειμένου να αποδόσει το αμερκάνκο is beyond me, βλ. το λήμμα στο urban: beyond me. Στο ευρύ φάσμα των ςτφ, τι στον πούτσο;, τι λες τώρα! κ.λπ. και άλλων που δηλώνουν έκπληξη-αποδοκιμασία. Επίσης στο ευρύ φάσμα των φράσεων, όπως των περιφράσεων με το βγάζω, οι οποίες δηλώνουν την ερμηνεία μας (ή την αδυναμία μας για ερμηνεία) ενώπιον στάσεων και συμπεριφορών στο κοινωνικό πεδίο.

Η φράση μου βγάζει μια χιπστερ-ίλα και είναι όντως σύμπτωμα χιπυστερικόν και απ' αυτό που ονομάτισε πολιτικά μη ορθά κάποιος εδώ στο σλανγκ πουστρομανιέρα (ένα είδος gay διαλέκτου της σοούμπιζ που διαχέεται προς τα κάτω λόγω προβολής και επιρροής).

Εδώ είναι το παρακάτω: Με τη γενίκευση της χρήσης της, έγινε φανερό ότι ανακλά μια συντηρητική, κομφορμιστική, κλειστή και εγωιστική στάση απέναντι στον άλλο. Όταν διαρκώς μας ξεπερνάει κάτι που κάνει ή είναι ο άλλος, αυτό δε σημαίνει πια ότι δεν το κατανοούμε, όπως ήταν αρχικά το νόημα της φράσης, αλλά ότι παραιτούμαστε από το να το κατανοήσουμε, και ο λόγος είναι ότι ό άλλος δε μας ενδιαφέρει πια, δε δίνουμε δεκάρα τσακιστή, όταν παρεκκλίνει από την κοινωνική νόρμα και κανονι(στι)κότητα των καθημερινών ηθικών, πολιτικών, αισθητικών κλπ. επιλογών.

Λέγοντας ότι μας ξεπερνάει κάποιος για κάτι που κάνει, κατά κάποιο τρόπο τον σφάζουμε με το μπαμπάκι, γιατί η έκφραση εκ πρώτης φαίνεται να εκθειάζει/"δοξάζει" τον άλλο για την διαφορά του και να έχει μια "αυτοταπεινωτική" διάθεση (με ξεπερνάει = υπερβαίνει τις δικές μου φτωχές ικανότητες κατανόησης και τον υπαρξιακό/φαινομενολογικό μου ορίζοντα). Στην πραγματικότητα, όμως, μια πραγματικότητα που περίπου ο καθένας νιώθει σαν ένας μικρός οpinion leader...

(αρχή μεγαλούτσικης παρένθεσης -> opinion leader: αυτός ο όρος φαίνεται να σημαίνει αυτόν ο οποίος στα κουτσομπολίστικα πάνελ εκφράζει όχι τη γνώμη του, αλλά μερίδα της κοινής - υποτίθεται - γνώμης, με άλλα λόγια επιβεβαιώνει, επιστρέφει και επιρρώνει στη συντριπτική πλειοψηφία το κοινό περί νόρμας αίσθημα ή τις φαντασιακές μας κοινότητες, δηλαδή, συνήθως ότι ποταποτερότατον - βλ. και σχολιάκι μου εδώ για τις "γνωματζίδικες γνώμες" και τη θέση τους στο σλανγκ.τζιαρ. Το opinion leader ακούγεται μάλλον πιο δημοκρατικό από τον προκάτοχό του, το opinion maker - τέλος μεγαλούτσικης παρένθεσης)

...όταν λέμε ότι κάποιος/κάτι μας ξεπερνάει, τον διαολοστέλνουμε συνοπτικώς και άτεγκτα (βλ. και το άλλο αμερκάνκο: I have no time for this shit). Δηλαδή, γίνεται διαρκώς αυτή η αντιστροφή: κάτι με ξεπερνάει επειδή είναι ακραίο - > κάτι είναι ακραίο επειδή με ξεπερνάει. Έτσι, όμως, ομορφόπαιδα, πετσοκόβεται σιγά σιγά μέσα από τους κοινωνιογλωσσικούς αυτοματισμούς το humanum, η κοινή μας ανθρωπινότητα, η οποία μας επιτρέπει σε κάθε περίπτωση να λέμε ότι "Homo sum, humani nihil με ξεπερνάει" (= άνθρωπος είμαι, τίποτα το ανθρώπινο δε με ξεπερνάει). Τώρα ας μην αρχίσουμε τη συζήτηση για το Άουσβιτς ή και γιατί όχι;

Σε κάθε περίπτωση, σήμερα υπάρχει μια πίεση συνέχεια να λέμε ότι με ξεπερνάει εκείνο, με ξεπερνάει τ'άλλο, γιατί προφ όλα όσα κάνω εγώ είναι τόσο κατανοητά και τέλεια και αμιγή αντιφάσεων! Τόσο στιλβωμένα και ραφιναρισμένα/επεξεργασμένα!

προΤελευταία παρατήρηση: αν η φράση όπως υπεννόησα χρησιμοποιείται κατά κόρον και διαχέεται από σελέμπριτις και σεμπρίλιτις, αυτό έχει να κάνει με αυτό που λέμε υπερανάπληρωση αν και δεν είναι απαραίτητα ασυνείδητο όλο αυτό: πάντως, νιώθοντας ενοχικά για πράγματα που αναγκάζονται/επιλέγουν να κρύβουν τα οποία ξεπερνάνε (;) τον μέσο άνθρωπο (τον ποιον;) που τους ακούει και τους τρέφει και τους αγαπάει, δε χάνουν ευκαιρία να δηλώσουν ότι συμφωνούν με τον κοσμάκη σε ένα σωρό άλλα πράγματα που ξεπερνάνε τους ίδιους (π.χ.

"το γιατί ο άλλος θα κατέβει σε μια πορεία να διαμαρτυρηθεί και θα πετάξει μολότοφ, προσωπικά με ξεπερνάει"

κ.τ.ο.).

Τελευταία παρατήρηση: καμιά φορά το "με ξεπερνάει" απευθύνεται εις εαυτόν, όταν αναρωτιόμαστε γιατί κάνουμε εκείνο ή το άλλο σε στυλ αυτοψυχοψαξίματος.

Παραδείγματα από το νέτι:

«Με ξεπερνάει να με βρίζουν συμπατριώτες μου Παναθηναϊκοί»! Ξέσπασε ο Γιώργος Μανούσος στο facebook για τα όσα άκουσε από την κερκίδα των οπαδών του Παναθηναϊκού.

Νίκος Χατζηνικολάου: «Αυτό με ξεπερνάει! Τι λαός είμαστε;»Εμφανώς ενοχλημένος ήταν ο Νίκος Χατζηνικολάου σήμερα το πρωί, με αφορμή την κατάσταση που επικρατεί στους δρόμους της Αθήνας, λόγω της χιονόπτωσης.

Αυτό που οι κουτσουλιές είναι άσπρες στα μαύρα αυτοκίνητα και μαύρες στα λευκά με ξεπερνάει

Μόλις γύρισα από Τουρκία που ήμουν σε αποστολή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το κουρδικό και μπορώ να πω απερίφραστα ότι ο ευρωπαϊκός κυνισμός με ξεπερνάει. Ξεπερνάει ακόμη και την τουρκική αγοραία βουλιμία, ξεπερνάει ακόμη και την ελληνική διοικητική ματαίωση των καιρών μας» (από δώ).

Γενικά, με ξεπερνάει το γεγονός ότι είναι τόσο αξιοπερίεργη η γυναικεία φιλία. Μας μειώνει. Ναι, οι γυναίκες μπορούμε να γίνουμε σκύλες μεταξύ μας, αλλά οι λίγες καλές φίλες που έχω μου αποδεικνύουν ότι μπορούμε να είμαστε και τα μεγαλύτερα στηρίγματα η μία για την άλλη.

Η υστερία από μόνη της είναι ένα θέμα προς έλεγχο, διότι από τη μία σημαίνει ότι έχω πράγματα απωθημένα και καταπιεσμένα που πρέπει να τα βγάλω στην επιφάνεια, να τα δουλέψω, να τα εκλογικεύσω και να τα ξεπεράσω. Από την άλλη όμως δείχνει ότι χάνω τον έλεγχό μου, δεν έχω ικανότητα να ελέγξω τον εαυτό μου σε κάποιες στιγμές, με ξεπερνάει ο εαυτός μου κι οδηγείται σε αυτές τις ακραίες καταστάσεις που έχουμε μάθει να ονομάζουμε υστερικές. από εδώ.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

#1
Khan

Ορισμάρα! Και μπράβο!

Πολύ καλή η γενεαλόγηση της έκφρασης από τα αγγλικάνικα και από την σόουμπιζ μανιέρα. Πλέον όμως είναι κυρίως φεϊσμπουκομανιέρα- τουιτερομανιέρα. Στα σόσιαλ μήντια βρίσκει κανείς ατέλειωτα ποστ του στυλ: αυτό που .... με ξεπερνάει.

Βεβαίως από τον διαδικτυακό κόσμο περνάνε και στον προφορικό λόγο πλέον αυτά, το οποίο με ξεπερνάει.

Με την ευκαιρία τσιμπήστε μια συλλογή που είχα κάνει στο Πρόχειρό μου από φεϊσμπουκομανιέρες πάνω σε μια κρίση μαξιμαλισμού, τα οποία βλέπω ότι ένα ένα ανεβαίνουν στο σάιτ. Λίγα έχουν μείνει που δεν έχουν ανέβει.

αγάπη μόνο, αν είχε λίγο χιούμορ..., αυτά ζούμε!, αυτή η μάστιγα, αυτό, αυτό που, άσε μας κουκλίτσα μου, γελάει ο κόσμος, διαδώστε, diedwste, είμαστε κι εμείς είσαστε κι εσείς, έλεος κάπου, έλεος πουθενά, η αμήχανη στιγμή που, καταδικάζω το x από όπου κι αν προέρχεται, κάτι δικά μου, λίγο να δω κάτι, Κιμ πάτα το (κουμπί)!, να τα λέμε κι αυτά, κλαίω, κλέβω, Μέρκελ τράβα την πρίζα, πόσο δύσκολο πιά;, ΡΙΠ, σε είδα, συμβαίνει τώρα, τι δεν καταλαβαίνεις;, τι, όχι;, τι φάση;, no hope και άλλα.

Από το μπλογκ του Old Boy

#2
jesus

την ανάλυση του ορισμού δεν είμαι σε θέση να τη σχολιάσω, καθότι εξωτερικός, αλλά να καταθέσω ότι το γαλλικό αντίστοιχο ça me dépasse το αντιλαμβάνομαι κ το χρησιμοποιώ με την απλή έννοια του "αδυνατώ να σκεφτώ λογική εξήγηση κ δεν δέχομαι ότι υπάρχει". πχ (κλασσικό πρόβλημα συγκατοίκησης) "το να σου πίνει ο άλλος τις κρύες μπύρες, να σ' αφήνει τις χλιαρές και να σ' το παίζει και κουλ τύπος αποπάνω, ε, αυτό με ξεπερνάει".

@ κχαν:
το "γελάει ο κόσμος" προϋπήρξε του φβ, όπως κ το "καταδικάζω", το "να τα λέμε κι αυτά" ή "αυτά (πρέπει) να λέγονται", "είμαστε κι εμείς είσαστε κι εσείς", "έλεος κάπου", "αυτή η μάστιγα". το ότι είναι μανιέρα καί στο φβ κ στα τουίτερ κ αλλού μάλλον έχει να κάνει με το ότι τα μέσα αυτά είναι προέκταση του προφορικού λόγου. το "άσε μας κουκλίτσα μου" είναι παράδειγμα της επικοινωνίας προς την αντίστροφη κατεύθυνση. κάποια απ' αυτά, πχ το "γελάει ο κόσμος", μου φαίνονται μάλλον αχρείαστα.

τυποποιημένη έκφραση είναι και το "καλησπέρα γιάννη, τι κάνεις;", αλλά ελπίζω να μην το ανεβάσουμε.

#3
soulto

Κούδος και εύγε.
Μου έδωσες την ευκαιρία να δω και την χοτζαία πουστρομανιέρα στην οποία σαφώς εντάσσονται τα '*με ξεπερνάει', 'μου βγάζει*' κ.ά.
Αρκετά απ' αυτά που λέει ο Χάνος είναι πράγματι παιδιά των μέσων δικτύωσης ή εξαπλώθηκαν υπέρμετρα λόγω αυτών.

#4
xalikoutis

@jesus: σίγουρα η φράση χρησιμοποιείται και σε πιο ουδέτερους τόνους και παλ χρώματα... ή μήπως όχι; Υπάρχει τελικά απλή έννοια; Π.χ. ο συγκάτοικός σου που σου πίνει τις μπύρες μήπως θέλει κάτι να σου πει; Ε; μήπως;

Πάντως μια φράση προκάτοχος που ακριβώς επειδή είναι σχετικά παρωχημένη-μπαμπαδογιαγιαδίστικη έχει λιγότερη φόρτιση και περισσότερο θαλμπωρή είναι το "η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά".

@Khan & Σαούλτω και Τζήζα: εγώ δεν έχω ΜΚΔ (αλλά έχω τηλεόραση) και πάντως αυτές οι φράσεις κάποια στιγμή μου σκάνε κατακούτελα στον προφορικό λόγο στην πραγματική ζωή και ψάχνομαι για ένα χρονικό διάστημα τι μου συνέβη. Ίσως ενδιαφέρον ερώτημα να είναι πως τα ΜΚΔ αλλάζουν τη σκλανγκ κι αν το κάνουνε με συγκεκριμένο τρόπο, αν ευνοούν τη διάδοση συγκεκριμένων πραγμάτων ή απλά δίνουν και παίρνουν μιμίδια με τον προφορικό λόγο. Αν έχετε ιδέες ή βιβλιογραφία, έστω κατι ρε παιδάκι μου, το κάνουμε και θέμα στο φόρουμ να δούμε και τι είναι αυτό το πράμα το φόρουμ τέλος πάντων ;-)

#5
jesus

προφ έχει να κάνει με το ότι εγώ ξέρω να αγοράζω μπύρες, ενώ αυτός παίρνει φτηνιάρικες.

σωστός για επιστήμη κ χέρια ψηλά, δε μου είχε περάσει καν απ' το μυαλό.

για το άλλο ζήτημα, οι φράσεις αυτές, ο ρόλος τους στη γλώσσα και η εξέλιξή τους όντως έχουν θέση στο σάιτ, αλλά (όπως και συ) νομίζω ότι η θέση τους είναι στο φόρουμ όπου όποιος έχει όρεξη μπορεί να ανεβάσει ένα κειμενάκι και από κάτω να τα συζητήσουμε.

το ΜΚΔ εκτός από Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης τι είναι;

#6
vikar

Μάζικ κενώνικ ντίκτυα;...

Χαλικού σωστός. Κάπως σχετικές παρατηρήσεις μου προέκυψαν κατ στο μαλάκας, και ίσως πρόκειται τελικά για συνηθισμένο χαρακτηριστικό κάποιων μειωτικών εκφράσεων, το οτι είναι δίκοπες: εκστομιζόμενες χαρακτηρίζουν όχι μόνο τον αποδέκτη, αλλα και τον ομιλητή.

(Άν ανοίξτε συζήτηση θα επανέρθω, τώρα η ώρα δύσκολη.)

#7
Khan

Βεβαίως και πολλές ή οι περισσότερες από τις εκφράσεις προϋπήρχαν. Αυτό που είπα είναι ότι μέσα από τα κοινωνικά μήντια έγιναν μανιέρα, έγιναν ένας ευρύτερος τρόπος ακόμη και να κατατάσσεται ή να ταξινομείται η εμπειρία και η (διαδικτυακή) εξομολόγηση και αυτό σε δεύτερο χρόνο επανεπιδρά και στην προφορική ομιλία. Λ.χ. πολλοί που περνάνε μεγάλο χρόνο στα κοινωνικά μήντια μετά και στην προφορική τους ομιλία χρησιμοποιούν αυτές τις φράσεις πολύ. Κάτι καίριο είναι η χρήση του hashtag στα κοινωνικά μήντια, το οποίο τρόπον τινά δρα ταξινομητικά. Παρόμοιες εκφράσεις τοποθετούνται συχνά ως hashtags. Πολλοί, λοιπόν, μιλάνε πλέον με κάτι σαν hashtags και στην προφορική τους ομιλία. Λ.χ. προφορικώς διηγούνται ή λένε κάτι και πετάνε μια τέτοια φράση ως σχόλιο ή και ως ταξινομητικό ενδείκτη ακόμη και στην προφορική τους ομιλία. (Τώρα για το ζήτημα να ανεβούν όλα αυτά στο σλανγκρ ή όχι, πιθανότατα είναι περιττό, εγώ είχα στο πρόχειρό μου ένα λήμμα ομπρέλα με πάγιες φράσεις των κοινωνικών μέσων, το οποίο δεν θα γράψω, εξάλλου στο μεταξύ τα περισσότερα ήδη έχουν ανεβεί).

#8
Khan

Καταθέτω και μια αμφίσημη χρήση από μπλογοτέχνημα του Old Boy.

#9
soulto