Ο μπάστακας, αυτός που έκατσε μπροστά μας και μας εμποδίζει. Το λέμε και για κάποιον που μας επισκέφτηκε απρόσκλητος και δεν λέει να φύγει.
Το λήμμα είναι ιδιωματισμός και χρησιμοποιείται κατά κόρον πού αλλού...; Στην πατρίδα μου την Κρήτη.

- Επήγα να πηδήξω οψάργας (χτες βράδυ) και ήρθε εκιοσές (αυτός) ο μαγαρισμένος (το κάθαρμα) ο σπιτονοικοκύρης μου και εμπαστακώθηκενε και επόμεινα (έμεινα) με την ψωλή στη χέρα (στο χέρι)..

(από prasas, 07/06/08)

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

#1
poniroskylo

@prasas: Το εννοείς ότι η λέξη τονίζεται μια συλλαβή πριν από την προπαραλήγουσα; Αν ναι, είναι η πρώτη λέξη που συναντώ που παραβαίνει τον κανόνα των τριών συλλαβών - δηλαδή, ότι όλες οι λέξεις στα Ελληνικά τονίζονται σε μια από τις τρεις τελευταίες συλλαβές. Πολύ ενδιαφέρον αν είναι έτσι.

#2
jesus

ο γάιδαρος είναι κάτι το υβριδικό, αφού τονίζεται 'λίγο πιο μακρυά' από την προπαραλήγουσα. στην αιτωλακαρνανία είναι πολύ τυπικό στον πληθυντικό στους παρελθόντες χρόνους να ανεβαίνει ο τόνος στην αύξηση κ να τρώγεται μια συλλαβή στο ενδιάμεσο, αλλά όχι τελείως. κάποιες φορές, αν δεν βολεύει φωνητικά, δεν τρώγεται καμία. έτσι γίνεται αυτό που λες.
πχ, φεύγω->φύγανε->έφυγανε->έφ'γανε. το υ δεν εξαφανίζεται τελείως κ μένει λίγο η αίσθηση ότι τονίζεται η προπαραλήγουσα.
αλλά και κράζω->κράζανε->έκραζανε, αφού γενικά τα φωνήεντα που εξαφανίζονται είναι τα ι. στη λευκάδα, υπάρχει μάλλον η αντίληψη ότι ι που δεν τονίζεται δεν έχει λόγο ύπαρξης.
κάτι αντίστοιχο θα γίνεται κ στα κρητικά, εικάζω
άιντε, κ ήμουνα κ ευγενικός, για να μη μου θίγεσαι;)

#3
prasas

Χριστέ σου βγάζω το καπέλο.Είσαι πολυ διαβασμένος (σοβαρολογώ).Και ναι,ακριβώς αυτό γίνεται με πολλές λέξεις στα κρητικά.

#4
iron

Και σε άλλα νησιά (όπου έχουν πάει κρητικοί, πχ. Φολέγανδρος, Μήλος) κλίνουν έτσι τα ρήματα. Πχ Εφύγαμενε, εφτάσαμενε, εφάγαμενε κλπ. Αυτό γίνεται όχι επειδή τονίζουν μια συλλαβή πιο πίσω, αλλά επειδή προσθέτουν μία στο τέλος (-ε): εφύγαμεν > εφύγαμενε. Το ενδιαφέρον είναι ότι κρατάνε και την αύξηση, το πρώτο ε- δηλαδή, κάτι που στα επίσημα ελληνικά έχει καταργήθηκε επί δημοτικής! Το θαυμαστικό δεν το έβαλα επειδή υπονοώ πως πρέπει να ξανάρθει η καθαρεύουσα ή οι γλωσσικοί αυτοί τύποι, αλλά γιατί διακρίνω το εξής περίεργο: οι αυξήσεις αυτές καθώς και άλλα, (πχ: η κατάληξη -ουσι σε ρήματα στον γ' πληθ: πλένουσι) καταργήθηκαν επειδή προφανώς θεωρήθηκαν αρχαιοπρεπείς ή κάτι τέτοιο, τεσ πα δυσβάσταχτες για το νέο ελληνικό αυτί και τον αντίστοιχο μαθητή του σχολείου. Όμως παρατηρείται πολύ συχνά να εντοπίζουμε σε τοπικές ιδιολέκτους γλωσσικά φαινόμενα που αποδεικνύουν ότι οι ρίζες αυτές ανήκουν στη δημοτική και όχι στην καθαρεύουσα, δηλ. σε μια ομιλούμενη και όχι φτιαχτή γλώσσα. Αυτό το οποίο συμπεραίνω εγώ είναι πως, μέσα στη μανία όλων να καλουπώσουν τη γλώσσα για πολιτικούς και μόνον λόγους, (ή έστω από ιδεολογικά απωθημένα και μόνο) οι μεν με την αρχαιοκαβλοσύνη τους, οι δε με την αριστεροπροοδευτοτύφλα τους, αγνοήσανε την πραγματικότητα και τα κάνανε σκατά. Τεράστιο θέμα, το κλείνω εδώ.

#5
jesus

κυρίως έχει να κάνει με ένα φαινόμενο που έχει συμβεί παντού όπου γεννήθηκε έθνος-κράτος στα συντρίμμια μιας κερματισμένης (αλλά και ενιαίας με την έννοια της αυτοκρατορίας που έδινε ένα σχετικό ελευθέρας στη μετακίνηση-ανάμιξη πληθυσμών με διαφορετικές καταγωγές) φεουδαλιστικής κοινωνίας. το τοπικό στοιχείο αντιστρατεύεται θεμελιωδώς την φτιαχτή ιδέα του έθνους, και η διαφορά των τοπικών διαλέκτων (πχ οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως μακεντόνσκι στο χώρο της μακεδονίας πριν την εθνοκάθαρση, βίαια κ μη, των βαλκανικών πολέμων), σε βαθμό κάποιες φορές ασυνεννοησίας , είναι ασύμβατη με το πρόγραμμα της δημιουργίας εθνικής συνείδησης. κ επειδή η δημιουργία μιας τέτοιας συνείδησης είναι προϊόν κ όχι αίτιο της δημιουργίας έθνους-κράτους, είναι αναμενόμενο το κράτος να μετέλθει κάποια στιγμή της εξουσίας του ώστε να επέμβει σε ένα από τα μεγαλύτερα κομμάτια που καθορίζουν την ταυτότητα και την καθημερινότητα των ανθρώπων, τη γλώσσα.
αυτό έγινε στην ελλάδα με την υϊοθέτηση μιας τεχνητής-ενοποιού γλώσσας, της δημοτικής, όπως στη γαλλία η εφεύρεση της γαλλικής που ξέρουμε σήμερα μετά την Επανάσταση του 89 κοκ. στα πλαίσια αυτά δεν αντικαταστάθηκαν-πιέστηκαν προς εξαφάνιση ιδιώματα αναγνωριζόμενα ως ελληνικά, αλλά και διάλεκτοι/γλώσσες, που δεν έχουν να κάνουν με τα ελληνικά κ βρισκόταν σε διάδοση σε αυτό που σήμερα είναι ελληνική επικράτεια. πχ αρβανίτικα, σλάβικες διάλεκτοι, τούρκικα.
η καθαρεύουσα είναι ένα άλλο έκτρωμα-κατασκεύασμα γλωσσικά νοσούντων ατόμων που μάλλον δεν χρίζει καν σχολιασμού σε ένα τέτοιο σάιτ.

σιγά μη σε άφηνα να κλείσεις εσύ το θέμα:)