Εκ του γαλλικού façon που σημαίνει τρόπος. Χρήσιμος ο σχετικός ορισμός του Τριανταφυλλίδη, τον οποίο θα επιχειρήσω να συμπληρώσω.
Είναι η δουλειά που γίνεται με τυποποιημένο τρόπο, βασισμένη σε υποδείγματα, χωρίς να χρειάζεται πρωτότυπη σκέψη για τον φασονατζή ή την φασονατζού. Επίσης, η δουλειά που γίνεται από κάποιον για λογαριασμό τρίτου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές αυτού. Δευτερευόντως, το αποτέλεσμα άκρατου μιμητισμού σε θεσμούς, δομές και νοοτροπίες.
Αφορά κυρίως εργασία με την στενή έννοια (αμειβόμενη), αλλά και οποιοδήποτε άλλο έργο. Πρβλ. εργολαβία αλλά και σουπερμαρκετίσιος.
Η έκφραση είναι «δουλεύω φασόν».
Υπάρχουν μερικές περιπτώσεις φασόν που, από γλωσσικής άποψης, έχουν τυποποιηθεί. Σε κάποιες η κυρίαρχη έννοια είναι η «χαζή» δουλειά, ενώ σε άλλες η χρησιμοποίηση πόρων τρίτου:
1. Στην ραπτική. Φασόν και πατρόν πάνε μαζί. Πατρόν σημαίνει τα masters, οι οδηγοί που βάζει στο τραπέζι της η φασονατζού και, «πατώντας» σε αυτά, κόβει το ύφασμα δημιουργώντας τα κομμάτια με τα οποία θα συναρμολογηθεί το ρούχο. Φασόν λέγεται αυτή ακριβώς η διαδικασία, όταν γίνεται από τρίτα εργαστήρια για λογαριασμό κάποιου εμπόρου που θα τα διαθέσει με το λογότυπό του στην αγορά. Πρόκειται για OEM σε μικρότερη κλίμακα. Με την στενή έννοια φασόν είναι μόνο η κοπή των υφασμάτων, με την ευρεία έννοια είναι η παραγωγή του ρούχου μέχρι τέλους (έτοιμο προϊόν). Από εδώ μάλλον προέκυψαν όλες οι άλλες σημασίες της λέξης.
2. Στην βιομηχανία. Φασόν δουλεύει ο επιχειρηματίας που ενοικιάζει τις μηχανές ενός εργοστασίου για παραγωγή δικού του προϊόντος με δικούς του εργάτες, προμηθευτές και πελάτες (εκτός από τους εξειδικευμένους χειριστές - θα χρησιμοποιήσει αναγκαστικά τους υπάρχοντες του εργοστασίου). Συμβαίνει όταν ο εργοστασιάρχης δεν απασχολεί τις μηχανές του, είτε λόγω προγραμματισμού είτε λόγω τυχαίων περιστατικών και τον συμφέρει να μειώσει την ζημιά από την απραξία στην παραγωγή. Ο ενοικιαστής, φυσικά, επωφελείται νοικιάζοντας πανάκριβο εξοπλισμό που δεν μπορεί να αποκτήσει.
3. Στην δικηγορία. Είναι οι απλές δικηγορικές εργασίες που γίνονται με το κομμάτι σε μεγάλες ποσότητες. Ιδίως οι διαταγές πληρωμής, οι έλεγχοι στο υποθηκοφυλακείο αλλά και άλλες (επικυρώσεις εγγράφων και μεταφράσεων παλαιότερα, δηλώσεις στο κτηματολόγιο πιο πρόσφατα). Κατά βάση υποτιμητικός χαρακτηρισμός, ιδίως αν τον χρησιμοποιεί κάποιος που έχει μεγάλη ιδέα για την δικηγορία. Βλ. και εδώ.
4. Στα εργαστήρια. Στάνταρ μικροβιολογικά αλλά και πάσης φύσεως εργαστήρια με πελάτες όχι το κοινό, αλλά παρόμοια εργαστήρια που δεν προλαβαίνουν ή δεν τους συμφέρει να κάνουν όλες τις εξετάσεις με ίδιους πόρους (outsourcing - ιδιότυπη υπεργολαβία).
5. Στα φάρμακα. Τα αντίγραφα φάρμακα, αυτά που είναι όμοια με τα πρωτότυπα αλλά παράγονται από διαφορετική φαρμακοβιομηχανία η οποία εκμεταλλεύεται την παρέλευση του χρόνου προστασίας της βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Όχι τα απλώς υποκατάστατα, αλλά αυτά που έχουν την ίδια δραστική ουσία. Αντιπρβλ. σπασμένος.
1α. Από εδώ:
Όλα αυτά τα χρόνια, δούλεψα αμειβόμενη με «μαύρα» τηρώντας σιωπή για τους εργοδότες! Έγραψα πτυχιακές φοιτητών, μέχρι και διδακτορικά. Καθάρισα σπίτια, χωρίς να το γνωρίζει το παιδί μου, δούλεψα υπάλληλος σε σούπερ μάρκετ, φύλαξα παιδιά, έκανα ιδιαίτερα, έραψα και μεταποίησα ρούχα ως βοηθός μοδίστρας. Εργάστηκα σε φασόν. Τελευταία έκανα αίτηση για να εργαστώ σε τηλεφωνική εταιρεία και εισέπραξα την απάντηση ότι :δεν μπορούμε να σας προσλάβουμε διότι είσθε μεγάλη.
1β. Από εδώ:
Εγώ πολύ παλιά [...] έκανα φασόν ετοίμων ενδυμάτων μαζί με την μάνα μου στο σπίτι. [...] Όταν αποφασίσαμε να ξανοιχτούμε, εκεί τα παίξαμε! Οι μεγαλύτερες βιοτεχνίες απαιτούσαν παραγωγή ημέρας: 100 πουκάμισα (για παράδειγμα) ή 100 φούστες. Σαν αριθμός φαίνεται μικρός, όμως κοίτα τι δουλειά έχει το πουκάμισό σου για να καταλάβεις. Κανονικό συναρμολόγημα και να μην φύγει κι ο κοπτοράπτης και πάρει ύφασμα γιατί θα ξεφύγει το μέγεθος. Τα πατρόν είναι στάνταρ και δεν υπάρχει περιθώριο λάθους. Το δε κέρδος; Μηδαμινό!
- Αυτός ο Σκορδομπούτσογλου τι επιχείρηση έχει;
- Α, σ’ αυτόν είχα δουλέψει για δυο βδομάδες μετά το σχολείο! Φασόν δουλεύει στο κονσερβάδικο του Παπαδόπουλου, φασολάκι κατεψυγμένο σε δωδεκάκιλα.
- Πολύ γυαλί μαλλί και παντελόνι Lee τον κόβω...
- Ε ναι, κάθε καλοκαίρι την βλέπει εργοστασιάρχης αλλά μετά του περνάει.Από εδώ:
Εγώ ακούω ότι έχουμε περισσότερους δικηγόρους στο μπουρδέλο μας από οποιαδήποτε άλλη χώρα και ότι οι περισσότεροι, στην Αθήνα, απασχολούνται σε μεγάλα δικηγορικά γραφεία με 700 ευρώ το μήνα ή δουλεύουν φασόν υποθέσεις για τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες με ξεφτιλισμένες αμοιβές. Τι απελευθέρωση και κουραφέξαλα.Από εδώ:
[...] όχι, τα εργαστήρια αυτά δέχονται κατά κανόνα δείγματα από τα γνωστά «Μικροβιολογικά» (Βιοπαθολογικά) εργαστήρια στα οποία και αποστέλλουν τις απαντήσεις τους. Πρόκειται για εργαστήρια δηλαδή «παροχής υπηρεσιών προς τρίτους» η όπως –κακώς- συνηθίζεται να λέγονται «Εργαστήρια Φασόν».Από εδώ:
Σε λίγες μέρες ξεκινάω αγροτικό (ήμουν από τους τυχερούς που έπιασα με 3 μόρια!!!) και δεν ξέρω μια βασική λεπτομέρεια. Τα φασόν φάρμακα πως δρουν ακριβώς; είναι εξίσου δραστικά με τα κανονικά; Π.χ το Ladinin με το ciproxin είναι το ίδιο καλά; Πότε δίνουμε φασόν και είναι λογικό να τα δίνουμε; Και πως θα τα ξεχωρίζω;;
- Από εδώ:
Η «αφεντικίνα» μπορεί να το κάνει για τα λεφτά, αλλά δεν θέλει πίεση. Κι όταν κάποιος είναι ιδιόρρυθμος, είναι ταυτόχρονα και μερακλής στη δουλειά του. Δεν δουλεύει φασόν γαμήσι, «βάλε μια 69 με cim» και «πιάσε και μια doggie με anal», ό,τι γίνεται, αποφασίζεται επί τόπου…
- Από εδώ (τα links δικά μου):
Ποιος φταίει για το παγκόσμιο χάλι; Η μαϊμουδοδημοκρατία-φασόν με την οποία έχουν γεμίσει τον πλανήτη οι τοκογλύφοι απόγονοι του πορνοβοσκού για να κάνουν ανεμπόδιστα τις δουλειές τους; Ή μήπως η θρησκεία-φασόν με τους ψεύτικους παράδεισους και τους αληθινούς τραπεζικούς λογαριασμούς; Ή μήπως η τηλεοπτική παπάτζα-φασόν που κάνει τον μέσο φτωχομπινέ να πιστέψει ότι μπορεί να συμμετάσχει στο καταναλωτικό όνειρο;
21 σχόλια
Galadriel
Ουάου.
patsis
Ευχαριστώ!
Khan
Τι ορισμός!
patsis
Ευχαριστώ!
ΠΡΩΤΕΥΣ
Να' χει σχέση με το fashion;
patsis
Ευχαριστώ!
patsis
... και φυσικά έχεις κάποιο δίκιο, βλ. εδώ. Πιστεύω όμως βάσιμα ότι:
1. Οι Γάλλοι δεν χρησιμοποιούν την λέξη façon για την μόδα, αλλά την σημασιολογικά παραπλήσια λέξη mode (από ’κει το πήραμε κι εμείς).
2. Την λέξη φασόν την ενσωματώσαμε από τα γαλλικά, εξ ού και ο ορισμός.
Λέω δηλαδή ότι το φασόν σχετίζεται με τον τρόπο και όχι την μόδα, αν και, τελικά, εντάσσεται στο ίδιο περιβάλλον.
MXΣ
Ευχαριστώ!
iron
όσοι γαλλομαθείς, δείτε και εδώ.
πες πάτση παιδί μου «ευχαριστώ!» στη θεία;
patsis
Α, σας ευχαριστώ πολύ!
το Λιοντάρι
Ένα σωρό βιοτεχνίες στην Ελλάδα τών 60-70-80-90 στήθηκαν επάνω στο πρότυπο τού φασόν.
Δλδ παίρνουμε νόμιμα το know-how από κάποιον ξένο οίκο και αντιγράφουμε όσο πιο πιστά μπορούμε αυτά που παράγει ο ξένος οίκος. Δεν πρόκειται εδώ για εργοστάσιο παράρτημα ενός ξένου εργοστασίου ή για αντιπροσωπεία. Πρόκειται για την παραχώρηση αδείας να αντιγράφεις ξένα προϊόντα με νόμιμο τρόπο. Βάζεις τη δικιά σου φίρμα επάνω σ' αυτά αλλά η πατέντα δεν είναι δική σου.
Καλά τώρα, στο νόμιμο ας μην παρακολλήσουμε... Ένα σωρό ματσαραγγιές έχουν γίνει και γίνονται με φασόν. Τέσπα, σε δουλειά να βρισκόμαστε :-)
ΠΡΩΤΕΥΣ
Μχμμμ...Οι Άγγλιδοι πολεμάρχηδοι έχουν πάρει ετυμολογικά (εκτός από τις ελληνικής προέλευσης ορολογίες για καθετί «τεχνικό») πάρα πολλά από τους Φράγγους (που εμείς συνεχίζουμε να τους λέμε Γάλλους, ακόμη και μετά τα πογκρόμ του Σαρκοζί!). Επομένως, ο ερασιτέχνης φιλόλογος-«ετυμολόγος», o έμπειρος οσμήζων τους όνυχες, θα «μάντευε» τινή ετυμολογική σχέση μεταξύ façon και fashion.
ΠΡΩΤΕΥΣ
Για το ρατσιστικό μου σχόλιο, απλώς δείτε το ως «αγγλικό χιούμορ»...Πλάκα κάνουμε και αγαπάμε la liberte et la Marseilleuse...
patsis
Επαναλαμβάνω: Κατά τη γνώμη μου προέρχονται από την ίδια λατινική ρίζα (factio) αλλά ο εννοιολογικός κλάδος που οδήγησε στο φασόν είναι διαφορετικός από αυτόν που οδήγησε στο fashion, ξεκινώντας και τα δύο από την γαλλική façon. Δεν νομίζω ότι το πήραμε από το αγγλικό αλλά από τον γαλλικό πρόγονο της αγγλικής λέξης.
Επισκέπτης
Παίδες Ελλήνων άλλο το εγγλέζικο fashion ή στα Γαλλικά mode κι άλλο το λατινικό modus που θα πει τρόπος.
Το εγγλέζικο fact ασφαλώς κι έχει ρίζα λατινική όπως λέει πολύ σωστά ο patsis, όμως γιατί μπερδεύουμε τώρα τα δύο ρήματα; Άλλο το «κάνω» κι άλλο το «μοδάρω».
MXΣ
Η αρχική χρήση του mode και στα αγγλικά και τα γαλλικά (τα ετυμολογικά λεξικά δίνουν την ίδια ρίζα και για τα δύο, δλδ το λατινικό modus = τρόπος) είχε να κάνει με τον τρόπο που κάνεις κάτι. Ειδικά στον χώρο της μόδας τα παραδείγματα δίνουν συνήθως αρχικούς τύπους «τρόπος ζωής» και «τρόπος ντυσίματος». Fashion και façon επίσης έχουν κοινή λατινική ρίζα, το factio / facere.
ΠΡΩΤΕΥΣ
Σύμφωνοι, δεν είναι εννοιολογικό το ζήτημα. Αυτό είναι ξεκάθαρο ως προς το ποιος-πού-πώς το δανείζεται και πώς το χρησιμοποιεί. Με ΄κάλυψε το «Κατά τη γνώμη μου προέρχονται από την ίδια λατινική ρίζα (factio)» ως προς την καταγωγή της λέξης...
Για τη συμμετοχή στο σύντομο αυτό brainstorming, σας ευχαριστώ!
ΠΡΩΤΕΥΣ
Αλλά, Λεό, ως προς το «Άλλο το «κάνω» κι άλλο το «μοδάρω»» που θέτεις συμφωνώ διότι και μένα, εκ φύσεως διαμορφωθείσας υπό της σύγχρονης μεθοδολογίας γλωσσικής διδασκαλίας, η σκέψη μου προς τα κει ρέπει...Όμως, θα πρέπει να λάβουμε στο λογαριασμό (take into account) ότι στη συγκεκριμένη γλώσσα (στην Αγγλική) υπάρχει πολύ μικρό ποσοστό λέξεων με «σημαντική», δηλαδή η προέλευση της λέξης και των συγγενών και ομόηχων λέξεων αυτής να προέρχονται από ρίζα συγκεκριμένης σημασίας - «γεννήτρια», ενώ η Γαλλική έχει κάπως μεγαλύτερο ποσοστό «σημαντικής», σε αντιπαραβολή με την Ελληνική με την οποία συλλογιζόμαστε (εν μέρει) και στην οποία πράγματι ισχύει κατ' απόλυτον το «Άλλο το «κάνω» κι άλλο το «μοδάρω»», πάντα εξ 'όσων γνωρίζω...
poniroskylo
Εξαιρετικός ορισμός!
Το fashion στα αγγλικά μπορεί να σημαίνει και τρόπος π.χ. χαρακτηριστικά στις εκφράσεις in that fashion, in a certain fashion κλπ. Όχι ότι έχει σημασία εν προκειμένω αφού η προέλευση του φασόν είναι σαφώς από τα γαλλικά. Το fashion στα αγγλικά δεν χρησιμοποιείται με τη έννοια του φασόν που αποδίδεται με τη λέξη piecework, τα δε εργαστήρια που δουλεύουν φασόν ειδικά στον κλάδο της ένδυσης λέγονται και sweatshops.
Πέρα από το δουλεύω φασόν απαντάται και το παίρνω φασόν - χρήση, εικάζω, ανάλογη με το παίρνω εργολαβία.
Πέρα από τις ειδικές, επαγγελματικές χρήσεις που σωστά καταγράφει ο patsis υπάρχει και μια άλλη χρήση, πιο γενική και τελείως ό,τι να 'ναι, που δηλώνει πως το ο,τιδήποτε γίνεται με τρόπο επαναλαμβανόμενο, μάλλον εκνευριστικό και υπονοεί ίσως ότι υπάρχει και λαμογιά στη μέση (σκανδαλώδης ανάθεση κιέτσ'). Μεταφέρω πρόσφατο παράδειγμα από τον ευγενή στίβο της μπιρίμπας:
Ε, όχι, ρε πστ... και τέταρτη φυσική; Φασόν τις έχετε πάρει τις γαμημένες;
patsis
Προσθήκη - διόρθωση:
Α. Στα γαλλικά façon: labour; (indicating quality) workmanship; «~ et fournitures» «materials and labour», δηλαδή σημαίνει εργασία, αλλά και τέχνη, μαστοριά (δηλωτική της ποιότητας) - φράση: «υλικά και εργασία»
Β. Στα αγγλικά: ρ. μτβ. 1. To give shape or form to; make: fashioned a table from a redwood burl.
2. To train or influence into a particular state or character.
3. To adapt, as to a purpose or an occasion; accommodate.
4. Obsolete To contrive.
Δηλαδή, χοντρικά, μορφοποιώ σε, σχηματοποιώ, μεταποιώ.
patsis
Και αν σας ενδιαφέρει, το ξαναέψαξα εξαιτίας αυτού εδώ:> His crimes, committed around his hometown of Plainfield, Wisconsin, gathered widespread notoriety after authorities discovered Gein had exhumed corpses from local graveyards and fashioned trophies and keepsakes from their bones and skin.