Ιταλογενής λέξη από το amore= έρωτας, σημαίνει την ερωμένη, την αγαπητικιά. Παλιά λέξη, την βρήκα στα Απομνημονεύματα του Ιωάννη Μακρυγιάννη να σημαίνει την παράνομη ερωμένη, την γκόμενα, ή παλλακή, ενώ ο Ηλίας Πετρόπουλος την δίνει στο Μπουρδέλο ως συνώνυμο της πουτάνας. Σήμερα σώζεται περισσότερο ως τοπικός ιδιωματισμός, την βρίσκουμε λ.χ. σε κερκυραϊκό λεξικό.
«Τον Δυσσέα τον έχω αντίζηλον, τον Αλέξη Νούτζο το-ίδιο, τον Παλάσκα δια το κέφι μου καλό είναι να χαθή, να κάμω την γυναίκα του μορόζα». Καθώς την έκαμε και την έχει ως την σήμερον μέσα-εις το σπίτι του σαν γυναίκα του. (Γράφει ο Μακρυγιάννης για τον Κωλέττη, δες).
5 σχόλια
Μιτζνούρ
Στη δεκαετία του 50-60 (ναι, ρε νέοι!) ήταν κοινή η έκφραση 'το αμόρε μου' ως ευγενέστερο και πιο αποδεκτό σε καλούς κύκλους συνώνυμο του 'η αγαπητικιά μου' ή το λαϊκότερο 'η φιλενάδα μου'. Το 'γκόμενα' ήταν πιο μπασκλασαρία, έγραφε δε ο Σπύρος Μελάς (ο δημοτικιστής της εφημερίδος) στην Εστία: απόψε κάνεις μπαμ, όπως τραγουδά η λαϊκή γκόμενα. Η έκφραση μετρέσα, απ' ευθείας εκ της γαλλικής παρέπεμπε σε εξαρτώμενη οικονομικά φιλενάδα.
Το μορόζα ή αμορόζα (amorosa) όπως ορθώς ελέχθη. Αλλά 'μορόζα' στην ελληνο-εβραϊκή slang της εποχής (υπάρχει και αυτό και δεν το έχω εκμεταλλευθεί ο κουτός, εκτός του αχλάρω = τρώω που ανάρτησα προ αμνημονεύτων), εκτου ρωσικού σήμαινε την αδιάφορη, το παγόβουνο.
allivegp
@ Mιτζνούρ, είσαι ανεκτίμητος θησαυρός για το σάιτ!!
MXΣ
ελληνο-εβραϊκή slang = ladino, no;
GATZMAN
Κάποια σύνδεση με τον Μοροζίνι;
Μιτζνούρ
allivegp ευχαριστώ, αλλά ο στόχος είναι να γίνει το σάιτ ανεκτίμητος θησαυρός για μας. Τότε θα είμαστε κι εμείς κάτι.
ΜΧΣ και η ladino έχει τη σλανγκ της, και η yidish έχει τη σλανγκ της και όλες οι εβραιο-γλώσσες έχουν προφανώς τη σλανγκ τους. Ως ελληνο-εβραϊκή slang εννοώ την 'ελληνόφωνη σλανγκ' π.χ. αχλάρω = τρώω. Η ladino slang είναι μέρος της ισπανόφωνης σλανγκ. Και όταν κάποιος λέει 'η κόρη του πήρε έναν γιαβάν' δηλ. χριστιανό, είναι εβραϊόφωνη σλανγκ. Και είναι σλανγκ διότι στην εβραϊκή yavan (< Ίων) είναι ο έλληνας και όχι ο χριστιανός. Στην Ελλάδα όμως όταν κάποιος μιλώντας ελληνικά χαρακτήριζε κάποιον ως 'γιαβάν' εννοούσε χριστιανό γενικώς και κατ' επέκταση κάποιον με τον οποίο πρέπει να μην έχεις επαφές ή κάποιον που δεν πειράζει και αν τον εξαπατήσεις (δικός μας δεν είναι), κάποιον που δεν είναι δικός μας γενικά και δε μας καταλαβαίνει. Επίσης 'έγινες γιαβάν;' σήμαινε 'είσαι άπιστος' και ήταν βρισιά, μια σημασία που η λέξη yavan λεξικογραφικά δεν έχει. Αυτά όλα βεβαίως ανήκουν στο παρελθόν. Οι εβραίοι λογοτέχνες στην Ελλάδα από τον Γιοσέφ Ελιγιά μέχρι τον Σίφη Βεντούρα (κι εμένα φυσικά) γράφουμε ελληνικά. Άλλωστε δεν υπάρχουν πια εβραίοι που να μιλάνε τίποτε άλλο εκτός από ελληνικά. Η ladino δε μιλιέτσι πουθενα, τουλάχιστο μέσα στην Ελλάδα. Και όσοι την ήξεραν, πήγαν μια βόλτα μέχρι την Ισπανία και τώρα μιλάνε ισπανικά)