Μια ειδική λέξη από Χανιά Κρήτης, ενδεχομένως τώρα πια απαντά μόνο σε θύλακες ζωντανών γλωσσικών απολιθωμάτων της πόλης μέσα. Σημαίνει κολλητός, με τις ίδιες συνδηλώσεις (δηλαδή, το φίλο που τον έχει κανείς στην πιο διακεκριμένη θέση και με τον οποίο έχει κάνει διάφορα και έχει περάσει διάφορα, αυτά τα διάφορα που κάνουν τις καλές και δυνατές φιλίες).
Δε μπορώ να βρω στα λεξικά και στα ίντερνετς από που προέρχεται η λέξη. Στα αρβανίτικα bari βρίσκω να σημαίνει «βοσκός», εξ ου και το αρκετά συνηθισμένο επώνυμο. Αλλά μισό λεπτό, γιατί, πώς, τι σχέση έχει αυτό; Από την άλλη στα τούρκικα βρίσκω ότι birader σημαίνει «αδερφός», αλλά και αυτό μου φαίνεται άσχετο. Άσε που συνάντησα στα απομνημονεύματα ενός δύσμοιρου δασκάλου που είχε διοριστεί στα Σφακιά στις αρχές του αιώνα ρήμα «μπαρίζομαι» που σήμαινε «συμφιλιώνομαι με κάποιον». Άρα, δεν μου φαίνεται και πολύ σόι να ψάξω προς λέξεις που να σημαίνουν αδερφωχτός και τα τοιαύτα, γιατί «μπαρίζομαι» σημαίνει κάτι πιο λάιτ (και όταν θέλει κάποιος να τονίσει ότι πρόκειται για ΤΟΝ κολλητό του, λέει με έμφαση «ο μπαρής ΜΟΥ». Στα ιταλικά πάλι βρίσκω τη λέξη bari να σημαίνει κάτι που να έχει σχέση με απάτη και χαρτοπαιξία, δε μου ταιριάζει απευθείας.
Θα μπορούσα να γίνω και περισσότερο κουραστικός και ίσως και περισσότερο άστοχος. Γνωρίζει κανείς Αίνοι αηδίας;
- Ο Μανώλης; Αυτός είναι ο μπαρής του.
- Α, ώστε έτσι εξηγείται.
7 σχόλια
betatzis
Πάντως στα κουδαρίτικα (κρυφή γλώσσα των μαστόρων, από ήπειρο αλλά και από αλλού), μπαρός είναι ο αφεντικός. Και έχει (ο μπαρός) ρομανί προέλευση, σημαίνει αρχηγός ή κάτι τέτοιο.
Ποτέ όμως δεν έχω ακούσει ούτε συναντήσει σχέση κρητικής διαλέκτου με ρομανί. Μάλλον άκυρο και αυτό.
deinosavros
Βρίσκω το οθωμανικό bari που σημαίνει ποιοτικός, ανώτερος, ευφυής. Στο οθωμανοτουρκικό λεξικάκι μου δίνεται επίσης η ερμηνεία yakisikli όπερ σημαίνει όμορφος, ελυστικός (μόνο γιά άντρες), παίδαρος, λεβέντης. ( Γράφεται με -ι- χωρίς τελίτσες και παχύ -s- με ουρίτσα αλλά δεν έχω τούρκικο πληκτρολόγιο εδώ που είμαι).
Ξέρω και γω με τους τούρκοι να 'ουμ...
deinosavros
vikar
Μήπως υπάρχει σχέση με το κουμπάρος, άρα θα 'ρχότανε απ' τα ιταλικά;
Άσχετο: στα τούρκικα bari σημαίνει (λέει ο Τριαντά) και «τουλάχιστον», εξού και το δικό μας μπάρεμ. (Μή βαράτε, είπα: άσχετο.)
deinosavros
Σωστό το τουλάχιστον, αλλά στα τούρκικα. Θα σε βαρέσω, γιατί είπα οθωμανικό :-Ρ
alamo
Ξανθικάκη λεξικό : μπαρής, ο (Σφακία)= φίλος , φιλικός , ειρηνικός. Τουρκ, baris= ειρήνη
xalikoutis
Θενκς άλαμο, έχω την παλιά έκδοση του Ξανθινάκη και δεν το είχε. Πάντως τη λέξη την άκουσα από Χανιώτη, λιμανιώτη και ημιμικρασιάτη. Ενώ δεν την έχω ακούσει στα Σφακιά. Αλλά είναι και θέμα τύχης αυτά. Ευχαριστώ και τσ' αποδέλοιπους.
Ίσως να σήμαινε πιο ειδικά τη φιλία που είναι δυνατή επειδή είναι μεταξύ πρώην εχθρών.... Τώρα, όπως είπα, απλά κολλητός.