Το τουμπελέκι ετυμολογούμενο εκ του τουρκικού tumbelek είναι ένα κρουστό όργανο χωρίς λαβή που χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή, λαϊκή και ρεμπέτικη μουσική. Όπως βρίσκω στην Βίκυ «είναι ανοικτό από κάτω και καλυμμένο με τεντωμένο δέρμα από πάνω. [...] Παίζεται με τα χέρια, καθώς το δεξί χέρι »μαρκάρει« τους ισχυρούς χρόνους και το αριστερό τους ασθενείς και συχνά περιλαμβάνει και κουδουνάκια περιμετρικά κρεμασμένα».

Το σλανγκικό ενδιαφέρον έγκειται στο ότι βρίσκουμε πολλές παραλλαγές του ονόματος, όπως τουμπερλέκι, τσουμπερλέκι, ντουμπελέκι, ντουμπερλέκι. Πολλές φορές το τσουμπερλέκια στον πληθυντικό, που καταχώρισε στο Δ.Π. ο Professor, το βρίσκουμε να σημαίνει όχι μόνο τα κρουστά όργανα, αλλά ευρύτερα ένα είδος απροσδιόριστων αντικειμένων τα οποία βασικά μπορούν να παραγάγουν θόρυβο, σαματά, τζέρτζελο, είναι άβολα και ανοικονόμητα, τα σέρνει κάποιος παρέα με τον κύριο εξοπλισμό του χωρίς να ξέρει σε τι ακριβώς θα του χρησιμεύσουν. Μπορεί επίσης να χαρακτηριστούν έτσι σκεύη ή άλλα φορητά μέρη εξοπλισμού. Γενικότερα, δηλαδή, θαρρώ πως τα τσουμπερλέκια κατέχουν θέση αινικτικού σλανγκικού πράγματος, ένα πράμα όπως τα μπλιμπλίκια, τα καβλιτζέκια, τα ματζαφλάρια και τα κρεμαντζόλια, όλα δηλαδή εκείνα τα τεχνολογικά, τεχνικά, χρηστικά (;) αντικείμενα τα οποία δεν ξέρουμε τι ακριβώς είναι και πρέπει να υπαχθούν σε ένα κοινό σουρεάλ όνομα για να συνεννοούμαστε. Περισσότερα στα παραδείγματα. Το χαρακτηριστικό των τσουμπερλεκίων είναι κυρίως ότι είναι (δυνάμει) φασαριόζικα.

Πάσα (Δ.Π.): Professor.

  1. Έτσι ξαφνικά κανόνισα να πάω στους Stomp (ξέρεις καλέ αυτούς με τα τσουμπερλέκια που μαζεύουν κάθε είδους αντικείμενα και βγάζουν μουσική). (Κοντά στην δόκιμη σημασία εδώ).

2. Όταν σουρούπωνε μαζεύαμε τα τσουμπερλέκια και πέρναμε τον κατήφορο για την δική μας γειτονιά.

  1. Θερμη παρακληση προς τον fisherman να του στειλει πακετο με αγκιστρια βαρυδια και τα υπολοιπα τσουμπερλεκια. (Από σάιτ για ψάρεμα).

  2. σουζες ισχυος σε καθε εξοδο........οχι οπως τωρα που για να δουμε σουζα πρεπει να πεσει η καρο σημαια και να «κοροιδεψουμε» τα ηλεκτρονικα τσουμπερλεκια!!!!!! δειτε τι σημαινει φλερτ με highsiding. (Εδώ με σημασία κοντά στο μπλιμπλίκια).

5. Το ξημερωμα τις Κυριακης βρισκει τους θωρακες, τα κρανη και τα υπολοιπα «τσουμπερλεκια» να λιαζονται ψηλα για να μην τα φτανει η αλεπου.

6. Τελικά την πάτησα νηστική θα μείνω. Έψαχνα τις αποδείξεις από τις κατσαρόλες και τα μίξερ και όλα μου τα τσουμπερλέκια.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε

#1
Khan

ΥΓ. Η άλλη επίσης πιθανή ετυμολογία είναι από το çömlek, βλ. το σχόλιο του Πονηρόσκυλου στα τσουμπλέκια.

#2
Khan

Τα παραδείγματα ταιριάζουν περισσότερο προς το τσουμπλέκια (<çömlek), με τους Stomp να χρησιμοποιούν τα τσουμπλέκια ως τουμπελέκια.

#3
deinosavros

Η λέξη είναι dümbelek. Καναδυό ετυμότουρκοι που κοίταξα την ανάγουν στο μεσν τουρκ. tebel / tabl = νταούλι. Σώζονται και οι ταυτόσημοι μεσν τύποι tebelek / deplek / debelek / dübelek / tenbelek. Δεν βρίσκω πιθανή την ετυμολογία από το çömlek, πλην αλλ' όμως κτοκττΜγ παίζει ισχυρά η πιθανότητα συμφυρμού με τα τσουμπλέκια ώστε να καταλήξουν τα κρουστά μουσικά όργανα να σημαίνουν τα διάφορα τζάτζαλα-μάτζαλα. Οπότε, σωστός ο Χάνκων.

#4
deinosavros

Τον τύπο τσουμπεΡλέκια θα τον σχολιάσω όταν επιχειρηματολογήσουν οι ενδιαφερόμενοι περί της κωλάΘρας :-Ρ

#5
Khan

Δεινός!

#6
Khan

Άξια μνείας μέρες που 'ναι η χρήση από τον Γεώργιο Καραϊσκάκη της λέξης τουμπλέκια, βλ. εδώ:

«Να πώς απαντά ο Καραϊσκάκης στην πρόταση συμφιλίωσης που του στέλνει στα 1824 με επιστολή ο οπλαρχηγός της Ρούμελης Ν. Στορνάρης: «Γενναιότατε αδελφέ καπ. Νικόλα, …είδα όσα με γράφεις. Έχει και τουμπλέκια [τουρκικά όργανα του ιππικού] ο πούτζος μου, έχει και τρουμπέτες [ελληνικά όργανα]. Όποια θέλω από τα δυο θα μεταχειρισθώ…». Η ανταπάντηση ήρθε στο ίδιο κλίμα: «Επειδή έχεις και τουμπλέκια και τρουμπέτες βάστα, λοιπόν, διότι ο πούτζος μας και με τουμπλέκια και με τρουμπέτες θέλει σε κυνηγήσει…».

#7
dryhammer

Στη Χίο το απλό πήλινο τουμπε(ρ)λέκι, λέγεται τραμπούκα και μ΄αυτό έβγαιναν τα παιδιά να πουν τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Μάλιστα έριχναν και τα πρώτα ψιλά μέσα για να κουδουνίζουν. Εκτοπίστηκε από το τρίγωνο, λόγω μιμητισμού από τηλεόραση κλπ αλλά και επειδή ήταν φτηνότερο και άθραυστο.