Πολλοί φιλόσοφοι και μαθηματικοί, από την αρχαιότητα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα απασχολούντο με την προσπάθεια του τετραγωνισμού του κύκλου. Προσπαθούσαν δηλαδή να κατασκευάσουν ένα τετράγωνο με εμβαδόν ίσο με το εμβαδόν του κύκλου. Το θέμα έκλεισε το 1882 όταν ο Φέρντιναντ Φον Λίντεμαν (Ferdinand von Lindemann) απέδειξε πως το θέμα δεν μπορεί να καταστεί εφικτό.

Γιαυτό όταν κάποιος λέει: «προσπαθώ να τετραγωνίσω τον κύκλο» εννοεί πως επιδιώκει κάτι το ακατόρθωτο, κάτι το καταδικασμένο σε αποτυχία.
Ωστόσο λόγω της σημαντικότητας του εγχειρήματος, που απασχόλησε γενιές και γενιές επιστημόνων η εκφορά της συγκεκριμένης φράσης θα μπορούσε να σημαίνει πως κάποιος ασχολείται με κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό.

Λέγοντας κάποιος δε τη φράση «σιγά μην καταφέρω να τετραγωνίσω τον κύκλο» θεωρεί, πως είναι άσκοπο να κάνει μια προσπάθεια που φαίνεται εκ των προτέρων πως έχει από ελάχιστες έως μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας.

Ο αδιάφορος πατέρας απευθύνεται στον σκράπα στα μαθήματα γιο του, παραμονές των πανελλαδικών εξετάσεων:
Πατέρας: Βάλε τα δυνατά σου.Προσπάθησε, να περάσεις στο Πολυτεχνείο.
Γιος: Πατέρα τι να σου πω; Προσπάθεια θα κάνω, αλλά να ξέρεις, προσπαθώ να τετραγωνίσω τον κύκλο. Δεν έχω δυνάμεις.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

#1
poniroskylo

Ρε παιδιά, έχω μια απορία - στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;

Να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα με τον ορισμό του φίλου gatzman - ικανοποιητικότατος είναι. Αλλά, με καμμία δύναμη, δεν μπορώ να καταλάβω πώς η έκφραση 'προσπαθώ να τετραγωνίσω τον κύκλο' είναι σλανγκ, αργκό, αδόκιμη, όπως θές πέστο, και, κατά συνέπεια, πώς το λήμμα κολλάει στο σάιτ. Είναι μια απολύτως αξιοπρεπής, καθιερωμένη και ίσως και τετριμμένη έκφραση που την διαβάζουμε στις εφημερίδες τακτικότατα και που δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να πω στην πεθερά μου και, βέβαια, και στη γιαγιά μου. Λέμε τώρα.

#2
GATZMAN

Φίλε καλησπέρα.Θεωρώ πως οτιδήποτε δεν εντάσσεται στον επίσημο λόγο, ότι μπορεί να θεωρηθεί ως slang. Μυριάδες δε είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται στην καθομιλουμένη, που ωστόσο όμως δεν μπορούν να βρεθούν σε ένα λεξικό.

#3
poniroskylo

«Τετραγωνισμός κύκλου η απορρόφηση Γ' ΚΠΣ» (Ελευθεροτυπία 06/08/07)

«Ολυμπιακή: Ο τετραγωνισμός του κύκλου
Το σχέδιο προβλέπει ότι θα πουληθούν σε ιδιώτες αρκετά αεροδρόμια, ανάμεσά τους και το »Μακεδονία« της Θεσσαλονίκης». (Μακεδονία, 02/10/08)

«... διότι υπάρχουν στις Βρυξέλλες πλήθος συνταγματολόγοι που μπορούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο.» (Φιλελεύθερος Λευκωσίας, 23/09/08)

«Εμείς δώσαμε αυτή τη δυνατότητα στον Κυπριακό Λαό χωρίς να ψυχραθούν οι σχέσεις μας με όλους εκείνους που υπεστήριζαν το Σχέδιο Ανάν. Και δεν ήταν λίγοι, ήταν τα Ηνωμένα Έθνη, ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν η Τουρκία. Με κανέναν από αυτούς δεν χαλάσαμε τις σχέσεις μας και δώσαμε και αυτή τη δυνατότητα στους Κυπρίους. Εάν υπάρχει τετραγωνισμός του κύκλου θα μου επιτρέψετε να πω ότι αυτός ήταν ένας τετραγωνισμός του κύκλου». (από ομιλία του πρώην υπουργού εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη, 10/12/05, στο σάιτ της ΝΔ)

Τρία παραδείγματα χρήσης της έκφρασης από τρεις μεγάλες εφημερίδες Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Λευκωσίας. Ένα παράδειγμα χρήσης της (δίπαξ) από πρώην υπουργό εξωτερικών. Και λέμε ότι δεν είναι ενταγμένη στον επίσημο λόγο;

Και, βέβαια, το σχετικό λήμμα από το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη.

τετραγωνισμός ο [tetraγonizmós] O17 : η κατασκευή ενός τετραγώνου ισοδύναμου με ένα δεδομένο γεωμετρικό σχήμα. || ~ του κύκλου, άλυτο πρόβλημα που προσπαθούσαν να λύσουν οι αρχαίοι γεωμέτρες, και ως ΦP μάταιη προσπάθεια να βρούμε λύση σε κτ. άλυτο. [λόγ. < αρχ. τετρα γωνισμός]

Αναρωτιέμαι τι άλλο πρέπει να πούμε για να παραδεχθεί ο φίλος gatzman ότι ορισμένες λέξεις και φράσεις δεν είναι slang.

#4
GATZMAN

Φίλε, καλησπέρα και πάλι

Λοιπόν....η αναφορά στις εφημερίδες, πιστεύω πως δε χρειαζόταν, καθότι γενικά παρατηρείται (και γιατί όχι άλλωστε) πως παρείσφρύουν εκφράσεις του ανεπίσημου στον επίσημο λόγο. Κοίταξα στο λεξικό του Τεγόπουλου-Φυτράκη, μα δε βρήκα τον όρο. Τώρα αναφορικά με την αναφορά σου στον Τριανταφυλλίδη. Είμαστε σίγουροι πως το λεξικό του Τριανταφυλλίδη, ότι αποτελεί την πηγή αναφοράς των όρων του επισήμου λόγου; Aλλά και να συμβαίνει αυτό, βλέπω στη σημασιοδότηση του όρου, μια εκ των τριών σχετικών σημασιών τις οποίες ανάφερα, και μάλιστα τη βλέπω ολιγόλογα δοσμένη. Για μένα προέχει η αποτελεσματικότερη σημασιοδότηση των όρων πλαισιωμένη με παράδειγμα από την περιχαρακωση μεταξύ ερωτημάτων του στυλ , τι είναι και το τι δεν είναι slang. Και γιαυτό θεωρώ λοιπόν πως χρειάζεται η παρουσία αυτού του όρου, στο συγκεκριμένο site. Και αν κάποιος άλλος βρει κι άλλες σημασίες, παρακαλώ για λόγους πληρότητας, να τους παραθέσει. Και κάτι άλλο. Καλό είναι μέσα απο αυτό το κανάλι επικοινωνίας, να την απολαμβάνουμε τη φάση. Sorry για το θάρρος, αλλά διακρίνω πως είσαι σφιγμένος. Χαλάρωσε λίγο ρε φίλε.Ας απολαύσουμε την όλη φάση

#5
poniroskylo

Από το Μέγα Λεξικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης, Δ.Δημητράκου, 1964: «τετραγωνισμός του κύκλου: το θεωρητικώς άλυτον πρόβλημα, καθ'ο ζητείται να σχηματισθή δια του κανόνος και του διαβήτου τετράγωνον ισοδύναμον προς δοθέντα κύκλον, κ.μτφ ως φρ. επί ματαίας ενασχολήσεως εις έργον ακατόρθωτον»

Από το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη, Β έκδοση, 2002: «τετραγωνισμός του κύκλου (i) η κατασκευή ενός τετραγώνου με εμβαδόν ίσο προς αυτό ενός κύκλου, με τη χρήση μόνο κανόνα και διαβήτη (κάτι το οποίο αποτελεί άλυτο γεωμετρικό πρόβλημα) (ii) (μτφ.) η επίπονη και συστηματική προσπάθεια για κάτι ανέφικτο.

Από το Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλος-Φυτράκης, έκδοση 1993: »τετραγωνισμός του κύκλου: το πρόβλημα κατά το οποίο ζητείται να σχηματισθεί τετράγωνο ισοδύναμο προς δοθέντα κύκλο, (κ.μτφ) μάταιη απασχόληση σε έργο αδύνατο«

Έχουμε, αγαπητέ gatzman, τις εξής δύο επιλογές.

  1. Να συμφωνήσω μαζί σου η έκφραση τετραγωνίζω τον κύκλο είναι όντως slang και έχει παρεισφρύσει δολίως και κάτα κόρον στον καθιερωμένο λόγο: στις εφημερίδες, στον λόγο κυβερνητικών παραγόντων και σε όλα τα μεγάλα λεξικά της Ελληνικής γλώσσας κανείς από τους συντάκτες των οποίων δεν έκρινε σκόπιμο να χαρακτηρίσει τη φράση αργκό, νεολογισμό ή κάτι παρόμοιο.
  2. Να συμφωνήσεις μαζί μου ότι η έκφραση τετραγωνίζω τον κύκλο δεν είναι slang, αδόκιμη κλπ.

Ας το αφήσουμε εδώ. Αυτό το περί σημασιοδότησης δεν μπορώ να πω ότι το κατάλαβα αλλά, που λες κι εσύ, τι σημασία έχει; Σημασία έχει, όπως λες, να είμαστε χαλαροί και να απολαμβάνουμε τη φάση και σε διαβεβαιώ ότι τη συγκεκριμένη φάση την απόλαυσα μια χαρά.

#6
xaxac

πολλές φορές η διαλεύκανση της γκρι ζώνης ανάμεσα στο τι είναι και τι δεν είναι αργκό είναι σαν τον τετραγωνισμό του κύκλου :)
η εξέλιξη μεταφορικών εκφράσεων ή λέξεων σε «επίσημες» έχει πολύ ενδιαφέρον και η σχετική επιχειρηματολογία μεγάλη χρησιμότητα. στην προκειμένη περίπτωση, η έκφραση αυτή που χρησιμοποιείται για να δηλώσει το ακατόρθωτο έχει πράγματι διαδοθεί σε βαθμό ν' αναρωτιέσαι αν είναι πια αργκό.

μ' ένα πράγμα διαφωνώ. ότι ως αργκό ορίζεται ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί σε γιαγιά και πεθερά!
πρώτο, υπάρχουν γιαγιάδες που μπορεί να σου ξεσκίσουν τα στερεότυπα και να σε στείλουν πραγματικά αδιάβαστο, για πεθερές δεν παίρνω κι όρκο.
δεύτερο και πέρα απ' την πλάκα, η αργκό είναι το πιο ζωντανό κομμάτι της γλώσσας, το κομμάτι που ευθύνεται για την εξέλιξη της ίδιας της γλώσσας. η γκετοποίησή της ζημιώνει και την ίδια την αργκό και τη γλώσσα και την έκφραση των ανθρώπων. σίγουρα γεννιέται στα παρασκήνια, κεκλεισμένων των θυρών, αλλά η εμπειρία δείχνει ότι αργά ή γρήγορα εξαπλώνεται και διαδίδεται εκτός αυτών των ορίων με αποτέλεσμα τον εμπλουτισμό της γλώσσας και της έκφρασης. για ν' αναρωτιώμαστε μετά εμείς τιστομπούτσο είναι τελικά αργκό και τι όχι ;)

αυτά και σόρι για την πολυλογία, η συζήτησή σας είναι άκρως εμπνευστική :)

#7
poniroskylo

Αγαπητέ χάχα - που μόνο χάχας δεν είσαι - είναι ένα πρόβλημα ορισμού λογικών κατηγοριών που έχει διατυπωθεί με το γνωστό: If it looks like a duck, walks like a duck and quacks like a duck, I would call it a duck. It could be a dragon doing a duck impersonation but it's probably a duck.

Έτσι, αν μοιάζει με πάπια, περπατάει σαν πάπια, και ακούγεται σαν πάπια, τότε πιθανώς είναι πάπια. Θα μπορούσε να είναι δράκος που υποδύεται την πάπια αλλά μάλλον πάπια είναι. Και ο τετραγωνισμός του κύκλου μπορεί να είναι slang που υποδύεται την λόγια έκφραση αλλά, έτσι όπως ακούγεται και όπως χρησιμοποιείται, από ποιούς και πότε, ε, μάλλον λόγια έκφραση είναι. Αλλιώς, οι κατηγορίες και οι λέξεις χάνουν κάθε νόημα - κυριολεκτικά.

Σε όλα τ'άλλα - περί μετεξέλιξης, γκετοποίησης, γιαγιάδων κλπ - συμφωνώ απολύτως. Ειδικά για τις γιαγιάδες που προβλέπονται ως γιαγιόνια. Αρκεί να μην είναι γιαγιούμπες που το παίζουν

#8
acg

Δλδ για να καταλαβω, επειδη ειμαι και λιγο χαλαρας αντιληψεως και δεν τα παιρνω ευκολα...

Αν εγω για να απολαυσω την ενασχοληση μου με το παρον σαιτ, θεωρησω σκοπιμο μεσα στα πλαισια της μη περιχαρακωσης σε ερωτηματα του στυλ τι ειναι σλανγκ και τι οχι, να ανεβασω το λημμα «λεμονι» με ορισμο «Εσπεριδοειδης καρπος του αντιστοιχου δεντρου (λεμονια), με ξυνη γευση. Το λεμονι χρησιμοποιειται κατα κυριο λογο στις σαλατες και σε χυμους, ενω σπανιοτερα το τρωμε και σε φετες» και παραδειγμα «Μητσο, πιασε ενα λεμονι να βαλω στη σαλατα» - «Οριστε αγαπη μου», ειναι ΟΚ;

#9
Vrastaman

Άσχετος συνειρμός: Μου θύμησες το punchline παλαιού ανέκδοτου με τον τύπο που η γυναίκα του συνέχεια πάθαινε ανεμογκάστρι: «Ρε Μήτσο, πιάσε την πούτσα να φουσκώσω τα λάστιχα!»

#10
Vrastaman

Πάντως σίγουρα είναι slang εαν διιατυπώνεται ως τον τετραγωνίζει τιν κύκλο...

#11
poniroskylo

Στη φάση που ο Μήτσος λέει «Ορίστε αγάπη μου», ο Βρασίδας είναι που ζητάει το λεμόνι, ε;

#12
acg

Α να γεια σου!

#13
iron

τετραγωνίζω τον κύκλο = γουρδώνω το περπούτσι παράμοιρα => σλανγκ. Αυτό ακριβώς, τίποτ' άλλο.

#14
iron

Να πω κι εγώ το κοντό μου, θεωρώ ότι δεν είναι σλανγκ, είναι απλώς μια έκφραση, ένα σχήμα λόγου το οποίο προκύπτει από μια μαθηματική ανεκδοτολογία (όσο για το προηγούμενο σχόλιο που έκανα, πλάκα ήταν, βέβαια). Γκουχ.

#15
jesus

γενικά κατά τη γνώμη μου το σάιτ έχει ξεφύγει κ μπαίνουν αβέρτα φράσεις που δεν θα έπρεπε ή/και με τρόπο που δεν θα έπρεπε, αλλά δεν το επισημαίνω παρά όταν ξεβαριέμαι γιατί δεν θα κάναμε άλλη δουλειά.
έχω ανεβάσει κ γω, αλλά πιστεύω σε μικρή αναλογία κ με τρόπο που έχει να κάνει με τον χαβαλέ του σάιτ.
ομολογώ ότι, αν κ μαθηματικός, είχα την εντύπωση ότι την απόδειξη την είχε κάνει ο γκάους, αλλά νομίζω ότι δεν είναι η αποστολή του σάιτ να μου το μάθει αυτό.
η γνώμη μου είναι ότι δεν επιβάλλεται να ανεβάζουμε τακτικά εάν δεν έχουμε κάτι να ανεβάσουμε, κ στην τελική αν κάποιος κάνει κάτι το οποίο κρίνεται μαζικά (κ ενδεχομένως κ συστηματικά), αλλά κυρίως «επώνυμα» -με σχόλια- κ όχι ανώνυμα -με βαθμολογία- λάθος, ας μπει στην διαδικασία να αναθεωρήσει.
όσο για τη γιαγιά κ την πεθερά, όπως κ να το κάνεις η μέση γιαγιά κ πεθερά είναι μπούσουλας...όταν η μισή κοινωνία, κ μέσα άτομα μικρής ηλικίας, μου λέει ότι αυτό που μιλάω δεν είναι ελληνικά, έχει κάτι να λέει για την ιδιόλεκτό μου. λέξεις που βρίσκονται σε λεξικά, συστηματικά στον τύπο ή και σε λογοτεχνικά «μή αντεργκράουντ» βιβλία, έ, πώς να το κάνουμε, είναι εξ ορισμού μή αργκό.
έχω ξαναγράψει ότι δεν βρίσκω νόημα να ανεβάσω τον ορισμό πχ της άλγεβρας Λη στο σάιτ στην κατηγορία επαγγελματική αργκό, μόνο κ μόνο επειδή το καταλαβαίνουν μόνο μαθηματικοί. έχει να κάνει με τον κόσμο που χρησιμοποιεί τον όρο...όταν βγαίνουν υπουργοί κ λένε μία φράση ή ο χατζηγλυκολάου, ε, πάλι δεν είναι αργκό...
αυτό ακριβώς, τπτ άλλο:)

#16
iron

«ομολογώ ότι, αν κ μαθηματικός, είχα την εντύπωση ότι την απόδειξη την είχε κάνει ο γκάους, αλλά νομίζω ότι δεν είναι η αποστολή του σάιτ να μου το μάθει αυτό.» -ε καλά τώρα και συ με τον γκάους, που αντέγραφε τις εξισώσεις που έλυνα στο διάλειμμα και μου τη βγήκε πρώτος, άσε, άσε, ήρθε η ώρα πια να το αποκαλύψω, τόσα χρόνια σαράκι τό 'χα...

Τεσπα, για το άλλο: «λέξεις που βρίσκονται σε λεξικά, συστηματικά στον τύπο ή και σε λογοτεχνικά «μή αντεργκράουντ» βιβλία, έ, πώς να το κάνουμε, είναι εξ ορισμού μή αργκό.», δεν μπορεί να ισχύει μωρέ αυτό, κλασικό παράδειγμα η λέξη μαλάκας. μάλλον άλλο πρέπει να είναι το κριτήριο. Αργκό είναι κατά τη γνώμη μου η μη αποδεκτή (από την κοινή ηθική) λέξη / έκφραση / χρήση λέξης ή έκφρασης, δηλ. η μη correct, που λένε. Αυτό δεν την αποκλείει από το να είναι δόκιμη. Επίσης δεν είναι κατ' ανάγκην πρόστυχη (πχ. μπάφκετ). Μμμμμ, αυτά.

#17
vikar

Μα καλά, δέν είχαμε συζητήσει το θέμα εδώ; Τί σας έπιασε πάλι;

Εντάξει, ξέρω οτι δέν βγήκε και κάνα σοβαρό συμπέρασμα, αλλα εγώ τουλάχιστον κατάλαβα ακριβώς αυτό, οτι δηλαδή δέν είμαστε σε θέση να βγάλουμε συμπέρασμα περι του «τί είναι καταχωρίσιμο».

Φυσικά, μπορούμε να τη δούμε ακαδημαϊκά (μπλιάχ), να βρούμε καναδυό τρείς ή δέκα ορισμούς απο «έγκριτους» γλωσσολόγους, να κάνουμε καμιά ψηφοφορία, και να βάλουμε μετά πόρτα στη διαδικασία των καταχωρίσεων. Αλλα έλεος ρε παιδιά. Αφήστε το το πράμα να κυλήσει κι' όπου πάει να πούμε. Όχούου...

ΥΓ: Για τον τετραγωνισμό δέ του κύκλου, παρακαλώ σεβασμός. Τί είν' αυτά που ακούω περι Γκάους; Αν είναι δυνατόν! Ρε αφού ρε οι Έλληνες ρε δεν κατάφεραν να το λύσουνε ρε το πρόβλημα, θα το κατάφερνε ένας σιχαμένος βάρβαρος;!...

#18
jesus

@ιρονικ:
για τη λέξη μαλάκας το είπες κ μόνος/η σου: η σημασία είναι αργκό κ όχι απαραίτητα κ η ίδια η λέξη. η συγκεκριμένη λέξη με τις σημασίες που της δίνονται στον καθημερινό λόγο δεν χωράει σε λεξικό.
@βικαρ:
σόρρυ...θα σου πλύνω τα πόδια κάποια στιγμή...η γραφειοκρατικοποίηση του σάιτ δεν είναι λύση, ο καθένας καταχωρίζει ό,τι νομίζει, αφού αυτό είπαμε, αλλά όταν συναντάει αντίδραση μάλλον θα πρέπει να το λαμβάνει υπ'όψιν. κ ιδίως όταν τα βασικά του επιχειρήματα καταρρέουν. δεν είναι κ τόσο σοβαρό να αποδεχτεί κάποιος ότι έκανε μαλακία στην τελική.
αατα

#19
HODJAS

Ανιστορικό ανέκδοτο:

(Φοιτητής μαθηματικός):
-Κύριε Αρκουδέα, εσείς που ξέρετε τα πολλά, μπορείτε να τετραγωνίσετε τον κύκλο;
(Αρκουδέας):
-Όχι, αλλά μπορώ να κυκλώσω το τετράγωνο...

#20
johnblack

εντάξει πάμε τώρα κι ένα ανέκδοτο απ' το νάπολι και είμαστε κομπλέ νομίζω

#21
marulaki

Αστικοί μύθοι λένε ότι αυτό το ανέκδοτο διαδόθηκε επί Χούντας. Ισχύει;

#22
HODJAS

Ισχύει.