Λέξη που προέρχεται από τα Φαρσί και υιοθετήθηκε στα Ελληνικά μέσω της τουρκικής [darvēsh, Φαρσί ζητιάνος]. Κυριολεκτικά αναφέρεται στους μουσουλμάνους ασκητές, που στοχεύουν να έρθουν πιο κοντά στο Θεό, στο στάδιο της θέωσης, όπως οι ελληνορθόδοξοι μοναχοί. Είναι γνωστοί οι Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες (Μεβλανά), οι οποίοι σημειωτέον την έπιναν κιόλας.
Στην αργκό εκδοχή της η λέξη περιγράφει τον περήφανο μάγκα, το μπεσαλή, που μπορεί να σταθεί σε όποιον έχει ανάγκη. Συχνότατα συναντάται ως σύνθετη λέξη, όπως:
ντερβισόπαιδο, ντερβισόμαγκας, ντερβισογκόμενα, ντερβισάνθρωπος. Στα ρεμπέτικα τραγούδια, το ρούφηγμα μαύρης από τον ντερβίση είναι sine qua non!
- Το γνωστό άσμα του Χριστάκη, «Είπανε πως είσαι μάγκας»:
«Έμαθα πως παίζεις ζάρια, είσαι και χασικλού,
εξηγείσαι στα παιχνίδια, έχεις και γιαβουκλού.
Χασίκλα είσαι και ντερβίσης, τραβάς την κουμπουριά
και σ’ όλα τα παιχνίδια μέσα …….. τη μαγκιά».
- Απόσπασμα από πραγματεία με θέμα το ρεμπέτικο τραγούδι:
«Κουτσαβάκης, μάγκας και ντερβίσης,· όλ' αυτά είναι ένα. Αλλά ο ντερβίσης είναι ανώτερος απ’ όλους», λέει ο Μάρκος στην αυτοβιογραφία του, ενώ ο Κερομύτης μιλάει για τον «πρωτόμαγκα», δίνοντας έτσι και κάποια απόχρωση ιεραρχίας.
5 σχόλια
poniroskylo
Σωστός. Ειδικά η παραπομπή στα Πέρσικα.
Ωραίοι και οι στίχοι του Χρηστάκη. Όλα τα λεφτά η λέξη γιαβουκλού. Είναι και αρσενικού και θηλυκού γένους, ο/η γιαβουκλού = αρραβωνιάρης / αρραβωνιάρα, δηλ. αγαπητικός/ια. Ίσως κάποιος (sarant;) ξέρει κάτι παραπάνω και μπορεί να το ανεβάσει ως λήμμα το γιαβουκλού.
Έχω δει τον στίχο και ως «είσαι και γιαβουκλού». Επίσης υπάρχει και η κάτωθι έκδοση, η οποία συμπληρώνει και το κενό:
Εμαθα πως παίζεις ζάρια
είσαι και χασικλού
εξηγείσαι στα παιχνίδια
γιατ' είσαι γιαβουκλού.
Να είσαι και δερβίσης
τραβάς την κουμπουριά
και σ' όλα τα παιχνίδια μέσα
κομμάτι στη μαγκιά.
Αλλά με μπερδεύει γιατί του λέει είσαι και χασικλού - απευθύνεται, προφανώς, σε άντρα και απ'όσο ξέρω η λέξη χασικλού είναι μόνο θηλυκού γένους.
Υπάρχει και αυτό το λήμμα: δερβίσης
jesus
υπάρχει μια ανακολουθία, πάντως, με το τι κατακρίνεται ως μη καταχωρίσιμο κ τι επικροτείται...ασχέτως της πληρότητας του λήμματος.
iwn
συναντάται και με το σύνθετο «ντερβισόμαγκας» υποκοριστικό (το) ντερβισάκι , (τα ) ντερβισάκια
χάριν ευφωνίας και ως δερβίσης
στο πληθυντικό Ντερβίσια (τα)
iwn
ω σορρυ δεν προσεξα οτι αναφερεται στον ορισμο
Μιτζνούρ
Οι περιστρεφόμενοι δερβίσηδες δεν λέγονται mevlana. Mevlana είναι η τούρκικη μεταγραφή του περσικού malawana δάσκαλός μας, και ο τίτλος αναφέρεται αποκλειστικά στι ιδρυτή του τάγματος, τον Jalal adDin arRumi (Rumi επειδή τελικώς κατέφυγε και έζησε στην Konya/Ικόνιο) πρωτεύουσα τότε (13ος αι) του σουλτανάτου των σελτζούκων τούρκων, όπου και ο τάφος του - προσκύνημα. (Το rumi σήμαινε την ανατολ. ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το για μας Βυζάντιο). Μολονότι ήσαν εισβολέις, είχαν υιοθετήσει τον όρο και αυτοαποκαλούνταν rumi