για το γάϊδαρο καβάλα

Η φράση έχει τη ρίζα της στη βυζαντινή εποχή. Με αυτόν τον τρόπο γινόταν διαπόμπευση των μοιχαλίδων, των κλεφτών και αυτών που δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους.

Το σκηνικό στηνόταν ως εξής: Αφού κούρευαν τους ενόχους, τους κάθιζαν ανάποδα στο γαϊδούρι και τους υποχρέωναν να κρατούν την ουρά του. Μετά, τους πέρναγαν από όλους τους δρόμους της πόλης. Κατά την περιφορά, το πλήθος τους έβριζε, τους πετούσε παλιοπράματα και πολλές φορές τους μουτζούρωνε το πρόσωπο με καπνιά (από 'δω προέρχεται και η λέξη «μούντζα»). Στους κλέφτες πέρναγαν στο λαιμό τους, τα κλοπιμαία για να 'ναι ο διασυρμός τους ακόμα μεγαλύτερος.

Έτσι όταν εκφέρουμε τη φράση, εννοούμε πως κάποιος έχει παραπέσει σε ολίσθημα και του αξίζει η δημόσια κατακραυγή, η γελοιοποίηση και το ρεζίλεμα. (βλ. παράδειγμα 1).

Με την ευρύτερη έννοια, όταν εκφέρουμε τη φράση, αναφερόμαστε σε:

1. Κάποιον που λέει ή κάνει κάτι που θεωρούμε παράλογο, λαθεμένο, παρατραβηγμένο, εξεζητημένο, κάτι που δεν αρμόζει στην περίσταση. Κάτι που μας ξενίζει και μας φαίνεται τρελό και παλαβό (βλ. παραδείγματα 2, 3).

2. Κάποιον που θεωρούμε πως ζει μόνιμα στον κόσμο του (βλ. παράδειγμα 4).

3) Κάποιον που θεωρούμε πως είναι τρελός, πως έχει βαρέσει για τα καλά μπιέλα (βλ. παράδειγμα 5).