Ορισμοί από τον tryager (18)
Εμφανίζονται 1-10 από 18

Είναι τα πλαστικά / αλουμινένια ραβδία με κεφαλή σε σχήμα πιρούνας (4 ή 5 δόντια), διάφορου μεγέθους (0,5μ - 2,5+) και χρησιμοποιούνται στην ελαιοσυλλογή.

Συνώνυμα: μαγκούρι, φάπα, μάπα, ραβδί.

Ομόρριζα: τέμπλα ή δέμπλα είναι το παραδοσιακό ξύλινο μακρύ (4μ +) ραβδί για τον ραβδισμό καρποφόρων δέντρων (ελιά, καστανιά, καρυδιά κτλ.).

Με αυτή την ατάκα προσπαθούμε εμμέσως (ευγενικά) να επισημάνουμε / απαντήσουμε στο συνομιλητή μας ότι η πρόταση / προτροπή που κάνει, πιθανότατα δεν θα πραγματοποιηθεί γιατί δεν θέλουμε εμείς ή έχουμε εκτιμήσει ότι δεν είναι πρόσφορη ή εύκολη (δηλ. την έχουμε ήδη αποκλείσει).

Επιπλέον, η αναφορά στο τρίτο πρόσωπο(-α) που εμπλέκεται στο θέμα, λειτουργεί ψυχολογικά ως καπέλωμα του δικού μας στάτους (συν το ότι δεν μπορούμε να αποφασίσουμε για αυτόν, ή το όλο θέμα δεν είναι κυρίως δικιά μας ευθύνη και μας θέλουν απλά ως μεσολαβητή), όποτε αισθανόμαστε κάποια δυσφορία που εκφράζεται πλαγίως με αυτήν την ατάκα που σηματοδοτεί και το τέλος της συνομιλίας για το αναφερόμενο θέμα.

Aσιστ: GATZMAN

κούσουλος, -η, -ο, ουσιαστικό.

1. Ο κουτσουρεμένος, ο χτυπημένος στο κεφάλι μετά από καυγά ή από ατύχημα. Λέγεται και για ζώα π.χ. για τουμπιές (= κτυπήματα με το ανθεκτικό τους μέτωπο) μεταξύ τράγων.

2. Στα κυπριακά: κούσουλος = ο πρόξενος (η λέξη λέγεται χαϊδευτικά σε αγαπημένο και παραχαϊδεμένο πρόσωπο. Το ίδιο και η λέξη τσελεπής = ευγενής, που τη λέμε χαριτολογώντας με την έννοια «αγάπη μου», «μωρό μου»).

Προφανώς αυτό προέρχεται από το βυζαντινό «κόνσολος» (ίσως και με τη μεσολάβηση του τουρκ. kónsolos) με αρχικό το λατινικό consul =σύμβουλος, αξιωματούχος στην αρχ. Ρώμη.

1. Γεμίζω κάτι μέχρι σημείου κορεσμού… και ακόμα παραπάνω (στούμπος = κόπανος, δηλ. το κοπανάω να χωρέσει και άλλα). Με αποτέλεσμα να έχουμε συχνά παρενέργειες από το υπερβολικό φορτίο και την ταχύτητα / βιαιότητα του γεμίσματος.

Ισχύει για δοχεία, βαλίτσες, σωλήνες… και το στομάχι μας (=μπάφιασμα).

1. Συνέπεια του στουμπώματος είναι το βούλωμα του αντικειμένου που το παραγεμίσαμε. Έτσι έχει και την έννοια του βουλώνω, *στουπώνω** και της δυσκοιλιότητας.

*Ετυμολογία: Ο Τριαντάφυλλος και ο Μπάμπης το δίνουν από το σλαβικό stonpa = κόπανος, αλλά υπάρχει το ηχητικά και σημασιολογικά παρόμοιο ρήμα στουπώνω (από το στουπί, αρχ. τό στυππεῖον), που σημαίνει φράζω κάτι με στουπί ή με οτιδήποτε, συμπιέζω-πατικώνω. Ευλόγως, δημιουργεί προβληματισμό στην πλήρη ιστορική διασαφήνισή της ετυμολογία της λέξης, όπως αναλυτικά καταγράφεται εδώ.

Ασιστ: Mes

Είναι παλιότερος τύπος της λέξης μάκα (=βρομιά, ακαθαρσία) και σημαίνει το χάλασμα/λιώσιμο/ανακάτεμα/λέρωμα τροφίμων ή άλλων αντικειμένων καθημερινής χρήσης.

Προέρχεται από το ιταλικό macchia (=λεκές, λατ. macula).

Χρησιμοποιείται κυρίως στις φράσεις: «Τα έκανες ματσιά!» και «…γίνανε ματσιά»

Ζέλωμα αποκαλείται η πράξη του να βάζει κανείς ζελέ στα μαλλιά και το αποτέλεσμα αυτής. Πρόσφατη δημιουργία από το ζελέ και το παραγωγικό επίθεμα -ώμα.

Το ζελέ (άλλοι τύποι ο ζελές, η γέλη, το τζελ) προέρχεται από το γαλλικό gelée, geler (παγώνω, λατινικά gelare). Το -ωμα δηλώνει συνήθως την ενέργεια ή το αποτέλεσμα της ενέργειας ρημάτων σε -ώνω. Συνεπώς, ο αδόκιμός κρίκος / ρήμα θα ήταν -ζελώνω.

Από το αρχαίο επίθετο μωρός (χαζός, ανόητος), το οποίο χρησιμοποιόταν στην κλητική πτώση (μωρέ) ως μειωτική ή επιτιμητική προσφώνηση, δημιουργήθηκαν οι τύποι : ωρέ, ρε και μπρε, βρε.

Το ρε χρησιμοποιείται ως φιλική ή υβριστική προσφώνηση ή ως εμφατικό (π.χ. ρε, τι πάθαμε!).

Νομίζω η πιο διαδεδομένη προσφώνηση, κυρίως ανάμεσα στους νέους είναι η: ρε μαλάκα... (είτε ως φιλικός χαιρετισμός είτε ως κατσάδιασμα, εξαρτάται από τη χροιά της φωνής).

Να σημειωθεί η λεπτή διαφορά στη χρήση του ρε από το βρε: Το βρε εκφράζει πιο μειλίχια συναισθηματική φόρτιση από το ρε (βλέπε παραδείγματα 1, 4). Τα ωρέ και μπρε είναι απαρχαιωμένα, τα συναντάμε κυρίως στην παράδοσή μας (δημοτικά τραγούδια, μυθιστορήματα κτλ.). Το μωρέ, βεβαίως, χρησιμοποιείται ακόμα ως προσφώνηση αλλά και ως εμφατικό (μωρ' εσύ) και γενικά για έκφραση απορίας, θαυμασμού, διαμαρτυρίας κτλ (βλέπε ελαμωρές). Το μωρέ χρησιμοποιείται αδιακρίτως φύλου, σε αντίθεση με το μωρή που είναι μόνο γυναικείο υβριστικό.

Ασίστ: ο χαρακίρης

Η συνήθης έκφραση είναι «τον μπαγλάρωσαν» και σημαίνει ότι κάποιος συνελήφθη από τους αστυνομικούς. Επειδή η σύλληψη μπορεί να συνοδεύεται και με ξυλοκόπημα η λέξη παίρνει και αυτό το νόημα (= ξυλοφορτώνω).

Προέρχεται από το τούρκικο bağlar, bağlamak = δένω, όπου στα ελληνικά έχει και την έννοια του δένω πολύ καλά (πισθάγκωνα).

Σχετιζόμενα: τον κάνω τσακωτό, (οι αστυνομικοί) τον τσίμπησαν, συλλαμβάνω, πιάνω επ' αυτοφώρω.

Κυκλοφορεί και σε ουσιαστικό το μπαγλάρωμα (= σύλληψη).

Ασίστ: ironick

Σκαπουλάρω σημαίνει γλιτώνω, ξεφεύγω, ξεγλιστρώ από κάποια δυσμενή κατάσταση με μικρό (συγκριτικά) ή καθόλου κόστος. Η βαρύτητα της κατάστασης ποικίλει από κάτι ανώδυνο έως τον θανάσιμο κίνδυνο.

Επίσης, λέγεται αντί του κάνω κοπάνα για ορισμένο χρονικό διάστημα από τα καθήκοντα μου (εργασία, σχολείο, οικογενειακές, νομικές υποχρεώσεις κτλ.), πάλι με μικρό τίμημα όμως.

Η πράξη του «σκαπουλάρω» λέγεται σκαπουλάρισμα.

Ετυμολογία: από το ιταλικό scapolare (λατ. *excapulare=ex-capulus «θηλιά»= λύνομαι από τα σχοινιά), το οποίο σημαίνει διαφεύγω, ξεγλιστρώ (αμετάβατο) ή βοηθάω κάτι να ξεγλιστρήσει (μεταβατικό). Αναφέρεται όμως και ως ναυτικός όρος : σημαίνει διαφεύγω κάποιον κίνδυνο ή εμπόδιο στην πλοήγηση, και επίσης, πιο συγκεκριμένα, «ξεμαγκώνω» κάτι (όπως την άγκυρα ή τον κάβο) όταν έχει κολλήσει κάπου.

Ασιστ: Mes από Δ.Π.

Η καλπουζανιά είναι η ανέντιμη/πονηρή πράξη, η απάτη, η μπαγαποντιά, η βρομοδουλειά. Αυτός (-ή) που την ασκεί (... λέγε με απατεώνα) λέγεται καλπουζάνος (-α). Mεσαιωνικά: καλπαζάνης.

Ετυμολογία: από το τούρκικο kalpazan = παραχαράκτης. Aυτό προέρχεται από το περσικό qalbzan = το κάλπικο κέρμα, το οποίο με τη σειρά του είναι σύνθετη λέξη από το αραβικό qalp = αλλαγή, μεταβολή, αντιστροφή [τούρκικα kalp = ψεύτικο, ελληνικά: κάλπικο, ο κάλπης (= απατεώνας), η κάλπισσα] και από το πέρσικο zan = κέρμα

Ασίστ: Mes από το Δ.Π.