Ορισμοί με ετικέτες (15)
Εμφανίζονται 1-10 από 15

Dum spiro spero στα λατινικά σημαίνει: «Όσο αναπνέω, ελπίζω».

Εννοείται ότι οι μαθητές λατινικών στα σχολεία θα το λογοπαίζανε με μιας: «Dum spiro, σπέρνω» -«όσο αναπνέω σπέρνω», δηλ. χύνω.

Δηλωτικό της αντρικής σεξουαλικής ευρωστίας.

Μπαμπαδισμός αν όχι προ-παππουδισμός.

Βλ. και το ίδιας εποχής Ω ξειν αγγέλειν γονεύσι ότι τήδε κοιμώμεθα τοις κείνων χρήμασι τρεφόμενοι.

Mea culpa σημαίνει στα λατινικά «λάθος μου», οπότε χρησιμοποιείται από κάποιον που θέλει να αναλάβει την ευθύνη για κακώς κείμενα. Πλην συχνά αυτή η επιτηδευμένη συγγνώμη αποτελεί κόλπο που καλύπτει διάφορες σκοπιμότητες, εξ ου και η έκφραση «mea colpa».

Ορισμένα παραδείγματα: Ηγέτης, όπως ο Κώστας Καραμανλής, που θέλει να περάσει το ύφος του «σεμνού και ταπεινού», («ασκητή» κατά Αυτιά) αλλά σχεδόν όλοι οι στενοί του συνεργάτες βρίσκονται αναμειγμένοι σε σκάνδαλα. Είναι σύμφωνο με το ίματζ υπευθυνότητας να αναλάβει δημόσια την ευθύνη και να δηλώσει «mea culpa». Τώρα τι ευθύνες αναλαμβάνει κανείς διατηρώντας την θέση του και μη παραιτούμενος είναι μεγάλη κουβέντα. Γενικά πολλοί πολιτικοί πλειοδοτούν σε ένα νεφελώδη νιτσεϊσμό του να αναλαμβάνουμε ευθύνες, χωρίς όμως να υφιστάμεθα συνέπειες. (Ύστερα από όσα έγραψα για Σημίτη και Τσίπρα, ελπίζω να μην θεωρηθώ κομματικοποιημένος. Ο Γιωργάκης πάλι ακολουθεί μάλλον το eius culpa, «λάθος του», επιρρίπτοντας ως Κινέζος τις ευθύνες στον Κινέζο, λες και δεν ήταν υπουργός στις κυβερνήσεις του). Δικαιολογείται, λοιπόν, η εντύπωση ότι αυτά τα mea culpa είναι στην πραγματικότητα mea colpa, για να ενισχύσουν το πολιτικό ίματζ τους.

Άλλο σύνηθες παράδειγμα είναι τα σόρι αντιπροσώπων υπερδύναμης μετά τον φόνο αμάχων ή και ξένων διπλωματών. Εδώ έχουμε το γνωστό ότι η συγγνώμη είναι μισό χέσιμο. Για mea colpa μπορούμε να μιλήσουμε όταν αυτό γίνεται συστηματικά, όπως στην περίπτωση του Μπιλ Πλύντον, που την μια ζήταγε συγγνώμη για την μη σεξουαλική πράξη που έκανε με την Μόνικα, έτσι όπως ορίζει αυτός το σεξ, (ήτοι mea culpa, αλλά όχι Monica colpa) μετά για την ψευδορκία, μετά για τον βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας… Την μια ήταν culpa ότι έκανε έρωτα κι όχι πόλεμο, την άλλη ότι έκανε πόλεμο κι όχι έρωτα… Αλλά κι ο George W. Bush λίγες βδομάδες αφότου έκανε το mea culpa του για τα όπλα που δεν βρέθηκαν στο Ιράκ στα πλαίσια απολογισμού της Προεδρείας του, κάνει τώρα γαργάρα την σφαγή αμάχων στην Παλαιστίνη. Ένα παρόμοια ετεροχρονισμένο mea cu(o)lpa βλέπουμε γενικά στις χολυγουντιανές ταινίες, που ζητούν συγγνώμη για τους Ινδιάνους, όταν σφάζονται οι Βιετναμέζοι, συγγνώμη για τους Βιετναμέζους, όταν σφάζονται οι Ιρακινοί, συγγνώμη για τους Ιρακινούς, όταν σφάζονται οι Παλαιστίνιοι κ.ο.κ. (Με κάποιες εξαιρέσεις τα τελευταία χρόνια είναι η αλήθεια). Παρόμοιο mea cοlpa κι απ’ τον Πάπα, όχι τον παπαράτσι, αλλά τον προκάτοχό του, που ανέλαβε την ευθύνη για τις Σταυροφορίες, μάλλον ως μια ανώδυνη αυτοκριτική εν όψει ανοίγματος προς Ανατολάς (Ντραγκ ναχώστεν). (Για τον δικό μας, θυμόμαστε όλοι εκείνην την περίφημη έννοια της «αυτοκάθαρσης»). Τα παραδείγματα πάμπολλα, οπότε η σταχυολόγηση είναι μοιραία επιλεκτική.

Σαν έκφραση, το mea colpa, παραπέμπει και στον κόλπο, οπότε μπορεί να δηλώσει και ενοχές (culpa) για ατοπήματα που έγιναν σε κόλπους. Ή αποτελέσει ακραία αυτοκριτική ή ετεροκριτική ότι ο ένοχος δεν είναι παρά ένας κόλπος, ήτοι ένα μουνί ή ένα μουνόπανο. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση να πούμε ότι το mea culpa χρησιμοποιείται ως mea colpa και σε σχέσεις, όταν ένας θεριακλής και μερακλής άντρας αναλαμβάνει τσαμπουκαλίδικα την ευθύνη για το όποιο τσιλιμπούρδισμα. (Από γυναίκες μην περιμένετε εύκολα συγγνώμη, είναι εξαιρετικά δύσκολο!).

Ο όρος Άλμα Μάτερ χρησιμοποιείται διεθνώς ως συνώνυμο του πανεπιστημίου στο οποίο φοίτησε κάποιος. Στα λατινικά σημαίνει κυριολεκτικά «η θρέφουσα μητέρα». Προσδιορίζει το ινστιτούτο στο οποίο κάποιος απέκτησε τα εφόδια για την ακαδημαϊκή και επαγγελματική του καριέρα. Δηλαδή ο σταθμός ορόσημο της ακαδημαϊκής πορείας.
Σλανγκικά, ταυτίζοντας το «άλμα» με το «πήδημα», ο όρος αποτελεί το σημείο μηδέν της σεξουαλικής εκμάθησης. Δηλαδή τη γυναίκα η οποία πήρε την παρθενιά του προσδιοριζόμενου προσώπου και του έδωσε τα πρώτα εφόδια στον αιώνιο αγώνα σεξουαλικής βελτιστοποίησης.

Ξεκίνησα να γράψω το παρόν λήμμα με την πεποίθηση ότι το καμηλαύκι ήταν η παρεφθαρμένη, λαϊκή, η slang ονομασία του εκκλησιαστικού όρου καλυμαύχι(ον). Ψάχνοντάς το όμως, διαπίστωσα ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: (εδώ)

Το καμηλαύκι (ή καμελαύκι, καμελαύκιν, καμελαύχιν, καμηλαύχι, καμηλαύχιν, καμηλαύχιον, καμηλάχιον) είναι το μαύρο, ψηλό, σκληρό και κυλινδρικό κάλυμμα της κεφαλής των ορθόδοξων ιερέων και μοναχών. Το καμηλαύκι των ιερέων διαθέτει γωνιώδες γείσο, ενώ των μοναχών είναι πιο χαμηλό χωρίς γείσο. Οι ιερείς το φορούν πάντοτε εκτός από την ώρα της θείας λειτουργίας.

Το καμηλαύκι, λόγω του σχήματός του, προέρχεται από το λατινικό camellaucium, το οποίο παράγεται από το camella, που σήμαινε «κούπα του κρασιού». Εξαιτίας της ηχητικής ομοιότητας ανάμεσα στις λέξεις camella και camelus, δηλαδή «καμήλα», προέκυψε παρετυμολογική σύνδεση της λέξης καμηλαύκι με την καμήλα, γι’ αυτό και η γραφή που επικράτησε είναι με −η−. Συχνότερα απαντάται ο τύπος καλυμμαύκι εξαιτίας πάλι παρετυμολογικής σύνδεσης με τις λέξεις κάλυμμα + αυχένας, επειδή το συγκεκριμένο ένδυμα σκεπάζει και τον αυχένα των ιερέων.

Το Λεξικό Μπαμπινιώτη προτείνει την απλούστερη γραφή καμιλαύκι, ενώ το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής τη γραφή καλημαύχι και καμηλαύχι.

Στην Ιεράπετρα της Κρήτης βρίσκεται το χωριό Καλαμαύκα. Πιθανολογείται ότι το χωριό πήρε το όνομά του από το καλυμμαύκι, επειδή ο βράχος στην κορυφή του Κάστελου, που είναι χτισμένο το χωριό, μοιάζει με το καλυμμαύκι του παπά.

Έτσι λέγανε λόγω χρώματος, τους κατασκευασθέντες στην πάλαι ποτέ Ανατολική Γερμανία συρμούς του Ηλεκτρικού LEW type GI. Η ετυμολογία προέρχεται αν μη τι άλλο από το γνωστό ωδικό πτηνό που με τη σειρά του ετυμολογείται από το λατινικό canariae που προέρχεται από το λατινικό canis που σημαίνει σκύλος.

Οι όμορφοι αστραφτεροί κίτρινοι LEW type GΙ παραδόθηκαν στον ΗΣΑΠ την περίοδο 1981-1984 και μεταξύ 1984-1985 επιστράφηκαν στο σύνολο τους στο μετρό του Ανατολικού Βερολίνου. Οι LEW type GI που πέρασαν από τον Ηλεκτρικό, μετά από χρόνια χρήσης στο μετρό του Βερολίνου στάλθηκαν τελικά (εξορία ;;;) στη Βόρεια Κορέα για χρήση στο μετρό της Πιονγιάνγκ. Οι Γερμανοί τους έλεγαν Gisela.

Στα καλιαρντά είναι το δάκρυ εκ του ιταλικού lacrima εκ των λατινικών. Πρόκειται για έναν από τους χαρακτηριστικούς ιταλισμούς/ λατινισμούς των καλιαρντών, ένεκα των οποίων ίσως λέγονται και λατινικά ή βαθιά λατινικά.

Η ποιητική ονομασία για τη βροχή στα καλιαρντά. Βγαίνει από το λάκριμο εκ του ιταλικού/ λατινικού lacrima. Σαν να δακρύζει ο ουρανός, δηλαδή. Αβέλει λακρίμω σημαίνει βρέχει.

Ουσιαστικό που παραπέμπει στην σπόντα, το «καρφί», την λεγόμενη σφήνα ρε παιδί μου, που μπαίνει ανάμεσα σε ζευγάρια / παρέες από τρίτους.

Ακούστηκε πρώτη φορά (;) σε μεσημεριανή εκπομπή, κάνοντας την ομιλούσα να καραφλιάσει, αλλά και να googl-άρει μήπως νοιώσει καλύτερα βρίσκοντας την ετυμολογία. Μάταιος κόπος.

Λέγεται και μαλαφούκι. Σπανίως γίνεται χρήση της λόγω της περίεργης προφοράς της.

Η διαβολή. Τα λόγια. Οι τσίτες, αλλιώτικα.

Μεταφορικά, από το λατινικό focus και manus, δηλαδή τη φωτιά που ανάβει με τα χέρια, με προσάναμμα, κατά λάθος εξεπίτηδες, από κάποιο καλόπαιδο, στο μυαλό του οποίου το αποτέλεσμα της ενέργειας επιφέρει ρίγη συγκινήσεων, είτε λόγω του αναμενόμενου οφέλους, είτε απλώς για πλάκα.

Προϊόν μεσογειακό, κάτι σαν την ελιά, τη ρίγανη, το σκόρδο, λίαν εύχρηστο ως άρτυμα ανιαρής και μονότονης καθημερινότητας σε μικροπεριβάλλοντα επαρχίας, γραφείου, γειτονιάς, σχολείου, δημ. υπηρεσίας κουτουλού, όπου δηλαδή το πήξιμο είναι προεξάρχον στοιχείο της ψυχικής καταστάσεως του υποκειμένου.

Όχι πως στα Βόρεια δηλαδή δεν απαντούν τα μαναφούκια, ο Μπράιαν όμως ο Άγγλος μεταφραστής, δεν ανάβει τόσο εύκολα λόγω φλέγματος, ο δε Φριτς εκφράζει μια λεκτική απαξίωση για την όλη φάση.

Σε αντίθεση με τη φωτιά που ανάβει τυχαία από κεραυνό, έκρηξη ηφαιστείου, ντηζελομηχανής, η επί τη θέα συγκεκριμένου αντιπροσώπου του ωραίου φύλου και προκαλεί επιθυμίες τ. παναφύ ή βαλσίματος, η διαβολή ως έργον του οξαποδώ καταλήγει σε μπουκέτο, πιάσιμο μαλλί με μαλλί, κλωτσοπατινάδα, μπούφλες και τέτοια τρυφερά.

Η λέξη χρησιμοποιείται στην Καρδίτσα και στις Β. Σποράδες. Το πώς πήδηξε το Ιόνιο και την Πίνδο και κατέληξε στο Αιγαίο, δεν είναι ξεκάθαρο.

Ο Παπαδιαμάντης την χρησιμοποιεί αρκετά, εξ ου και το παράδειγμα.

Έτσι ονόμαζαν οι αγωνιστές της Αντίστασης το γερμανικό πιστόλι Luger P08 ή το πιο εξελιγμένο, σύγχρονό του Walther P38, που έφεραν και την διακριτική ονομασία Parabellum από τον τύπο φυσιγγίων που χρησιμοποιούσαν. Η παραφθορά σε «μαραμπέλ» προέκυψε επειδή οι αντάρτες δεν είχαν και σπουδαίες επιδόσεις στα λατινικά, μειονέκτημα το οποίο εξισορροπούσαν κάνοντας εξαιρετικά καλή χρήση του εν λόγω όπλου, όποτε το έβαζαν στο χέρι.

Πηγή έμπνευσης στάθηκε η τουρτούρα του Παπαντώνη.