Περγάζω: ὀργώνω μὲ τὴν ἀξίνα ἐδῶ, στὴ ντοπιολαλιὰ τῆς Κύθνου. Μετὰ τὴ σπορὰ καὶ τὸ ὄργωμα (ζευγάρισμα στὴ ντοπιολαλιὰ) οἱ ἀγρότες ἔπαιρναν τὴν ἀξίνα καὶ ἔσκαβαν τὶς ἄκρες τοῦ χωραφιοῦ, ὅπου δὲν ἔφτανε τὸ άλέτρι γιὰ νὰ σκεπάσουν τοὺς σπόρους (στὴν Κύθνο πρῶτα ἔσπερναν καὶ μετὰ ὄργωναν). Ἐπίσης, γυρίζοντας τὴν άξίνα στὸ πλάι, χτυποῦσαν καὶ ἔσπαγαν τοὺς μεγάλους σβώλους τοῦ χώματος, βωλοκοποῦσαν κατὰ τὴν ντοπιολαλιὰ.
Γύρισε νέτος ἀπ'τὴ κούραση. Ἀπὸ τὰ χαράματα ἴσαμε ποὺ σουροὺπωσε ἔσπερνε, ζευγάριζε, πέργαζε, βωλοκοποῦσε κι ὄχι μπουκιὰ, οὔτε ἄνεση δὲν ἐπῆρε.
ἄνεση : ἀνάσα
Ἐτυμολογία
Κττμγ ἡ λέξη προέρχεται ἀπὸ τὸ ἐργάζομαι, μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ὁμορρίζου του ὀργώνω (<εργώνω < έργον ἐδῶ κι ἐδῶ). Πιθανῶς προκύπτει μὲ τὴν προσθήκη τοῦ προθήματος ἀπο- μὲ τὴν ἔννοια τοῦ τελειώματος μιᾶς διαδικασίας (π.χ. ἀπογαλακτισμὸς) καί τὴν ἔκθλιψη τοῦ ᾶρχικοῦ α, ὅπως ἀναφέρω κι ἐδῶ:
Η τοποθέτηση των ορνών ή όρνιασμα στην ντοπιολαλιά γινόταν στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιούνη και συνήθως είχαν τελειώσει με τ' όρνιασμα (είχαν απορνιαστεί ή 'πορνιαστεί κατά τη ντοπιολαλιά) μέχρι τη γιορτή του Άϊ-Γιάννη στις 24 του μήνα. Γι' αυτό αυτή η γιορτή, που αλλού τη λένε του Κλήδονα, στη Κύθνο τη λένε τ' Αϊ-Γιάννη του 'Πορνιαστή.
Παράγωγο τῆς λέξης πρέπει νὰ εἶναι τὸ περγαλίδι,μικρὸς κῆπος ποὺ καλλιεργεῖται (σκάβεται), στὴ ντοπιολαλιὰ τῆς Ἀμοργοῦ. Τὴν ἄκουσα στὸ θαυμάσιο ντοκυμαντὲρ "ΠΑΡΒΑΣ ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ" τοῦ Γεράσιμου Ρήγα. ἐδῶ
Αργότερα, ο Πάρβας κατεβαίνει στα περγαλίδια του και καλλιεργεί το μικρό κομμάτι γης που του ανήκει. ἐδῶ
Τὴν ἀναφέρει ὁ Σαραντᾶκος ἐδῶ:
περγαλίδι (το) (μικρός ) περιφραγμένος κήπος, συνήθως κοντά στο σπίτι, για την καλλιέργεια λαχανικών, παραπέμποντας σ' ἕνα κείμενο τοῦ Ἀντώνη Φωστιέρη ἐδῶ:
Ήμουνα νήπιο τριών χρονών όταν, ξημερώματα, τρέξανε και μ΄ αρπάξανε αγουροξυπνημένο, να με βγάλουν στην πίσω αυλή, στο περγαλίδι.
