Ορισμοί με ετικέτες (55)
Εμφανίζονται 41-50 από 55

Στο τάβλι είναι η τοποθέτηση πολλών πουλιών στην ίδια θέση, έτσι ώστε να σχηματίζεται μια μεγάλη κάθετη σειρά από πούλια. Πολύ ατυχές γεγονός για τον ταβλαδόρο που υποπίπτει σε αυτό. Ας πρόσεχε! Συνώνυμα: παντελόνι, σουβλάκι, κοκορέτσι, μιναρές.

Πάσα: Vikar.

Ατάκα παλαιάς κοπής στο τάβλι. Λέγεται όταν κάποιος πετύχει με μια ζαριά δύο ευνοϊκά αποτελέσματα, όπως λέμε με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια. Δηλαδή ταιριάζουν με τη ζαριά δύο καλές κινήσεις δύο διαφορετικών πουλιών. Η προέλευση της φράσης αφορά στον συνδυασμό κουλουριού και τυριού ως ιδεώδη για το μενού το επιούσιο του Ρωμηού βιοπαλαιστή.

Πάσα: Ντίνος.

Ταβλο-ιαχή που επιτελεί την ίδια λειτουργία με τον χατζηπετρή και τον τέντζερη. Όταν κάποιος τύχει διπλή ζαριά στο τάβλι, παίζει τελετουργικά μία μία τις ζαριές αναφωνώντας μία (κλαπ), δύο (κλαπ), τρεις (κλαπ), να τις φας και να πρηστείς (κλαπ), (αντί του τέσσερεις).

Πάσα: Ντίνος, Χότζας.

Καυχησιάρικη έκφραση στο τάβλι. Όταν κάποιος προηγείται θεαματικά, τότε και καλά καθησυχάζει αυτόν που χάνει ότι δεν πρόκειται να του το πάρει τριπλό (όπως θα μπορούσε, δηλαδή, αν επετρέπετο από τους κανονισμούς του ταβλιού). Υπάρχει δηλαδή ένα πλαφόν στη συντριβή.

Χρησιμοποιείται και εκτός ταβλιού όταν θέλουμε να καθησυχαστούμε ότι υπάρχει ένα πλαφόν στη νίλα που έχουμε πάθει, ή, αντιστρόφως, να λοιδωρήσουμε τον συνομιλητή μας για την ζημιά που έφαγε. Στη ζωή βέβαια ισχύει το αντίθετο, ότι υπάρχουν πάντα και χερότερα...

Κατά τον Μπάμπη, το εξάπαντος είναι λόγιον επίρρημα που σημαίνει ό,τι κι αν συμβεί, σε κάθε περίπτωση, οπωσδήποτε, ανυπερθέτως, το δίχως άλλο. Είναι μεσαιωνικό από το ἐξ ἅπαντος δηλαδή εκ πάσης περιστάσεως. Όμως ο Μπάμπης δεν ξέρει από τάβλι...

Κατά τον τάβλαρχο Χότζα, λοιπόν, πρόκειται για την ζαριά έξι- πέντε (τάβλι και αλλού). Μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωσή της μας περιγράφει εδώ: «Έξι-πέντε, όταν ο αντίπαλος είναι μαζεμένος με μια πόρτα στον άσσο στο σπίτι του παίκτη και ο τελευταίος μαζεύει κι έχει από δυο πόρτες στο 6 και στο 5 αφήνει δυο πούλια ανοιχτά, αν έχει πάνω από δυο πούλια στο 5 αφήνει ένα στο 6, αν έχει πάνω από δυο πούλια στο 6 αφήνει ένα στο 5 κλπ κι ο αντίπαλος παίζει να τον τσακώσει».

Μπορούμε να φανταστούμε την έκφραση στο στόμα μαγκιτών παλαιάς κοπής που πανηγύριζαν και υπονόμευαν την καθαρεύουσα. Επίσης, αν συμβεί η ζαριά έξι πέντε να είναι καλή μπορεί να γίνει και λολοπαίγνιο με την δόκιμη σημασία, στο στυλ «εξάπαντος θα σε γαμήσω» κ.ο.κ. Η ζαριά έχει απαθανατιστεί και στο δίστιχο της Παξιμαδοκλέφτρας:

«Έριξα τα ζάρια μου κι έφερα έξι πέντε
και τους μπάτσους στη γωνιά τους πάει πέντε πέντε».

Η ζαριά έξι και άσος στο τάβλι. Η κατεξοχήν μικρομέγαλη ζαριά.

Για τις μικρομέγαλες ζαριές ο τάβλαρχος (και εμπνευστής του λήμματος) Χότζας αναφέρει εδώ: «Μικρομέγαλο = μικρό και μεγάλο ζάρι, έσχατη ευκαιρία ώστε ή να γκελάρει το ένα και να μείνει ανοιχτό ή να μείνει περιττός αριθμός στα πίσω και με την επομένη ν’ αφήσει».

Ωσεκτουτού, σε παρόμοιες συνθήκες, ο ταβλομάχος μπορεί να θεωρήσει το έξι-άσο ως εξαίσιο με μια ελαφρά παραφθορά στην σειρά των φωνηέντων και να αναφωνήσει «εξαίσια», όπως ο Δρακουμέλ στα στρουμφάκια, ή άλλοι bad guys.

Σημειωτέον ότι αίσα είναι η υποδεικνυόμενη από οιωνούς μοίρα, πρβλ. αίσιος, εξαίσιος, απαίσιος. Kαι οι ταβλομάχοι χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους ταβλομαντείας.

Περιπαιχτική έκφραση, έναντι μακράς εις μάτην αναμονής τινός.

Ιδίως στο τάβλι, έχει την σημασία της ματαιοπονίας του αντιπάλου που περιμένει να απεγκλωβιστεί από εξάπορτο ή κωλυσιεργεί να την πουλέψει στη φεύγα (αφού κατά το δημώδες του φεύγα η μάνα ποτέ δεν έκλαψε).

Συναφείς κοροϊδευτικές εκφράσεις: Βάλε τα καλά σου, ετοιμάσου, περίμενε τον αγύριστο κλπ.

Η έκφραση ανάγεται στην παλιά συνήθεια του τραταρίσματος των μουσαφιρέων με γλυκό του κουταλιού (νεραντζάκι, συκαλάκι, σταφύλι, κυδώνι κλπ) όπου, κατά το τελετουργικό, καλούνταν να πουν μιαν ευχή προς τον αμφιτρύωνα μπουκωμένοι με το γλυκό, π.χ. «Και στις χαρές σας!» και καπάκι να πιουν απνευστί το νερό (κάνοντας ένα χαρακτηριστικό «άααχ!»).

Το ξύσιμο του αυτιού ή το διακριτικό ρέψιμο που ακολουθούσε, σηματοδοτούσαν την υποχρεωτική μετάβαση των γυναικών στην κουζίνα προκειμένου να επακολουθήσει «σοβαρή συζήτηση» μεταξύ των ανδρών...

Η ζαριά πέντε δύο στο τάβλι, με σλανγκική αποκοπή.

Το poniroskylo είχε αναφέρει σε σχόλιο εδώ και την χαριτωμενιά: «Δαρείου και Παρυσάτιδος γίνονται πέντε δύο».

Ασίστ: Χότζας.

Επίσης, όπως μας θύμισε ο Electron, τσολιάς είναι το «προπορευόμενο πούλι στο πλακωτό (τάβλι), το οποίο πάει ή ταν ή επί τας (ή πλακώνει και ηγείται της επιθέσεως, ή πλακώνεται και δίνει πάτημα στον αντίπαλο, οπότε πάει χαμένο). Η αυταπάρνηση του συγκεκριμένου πουλιού, θυμίζει τους «ηρωικούς τσολιάδες, του 40». Θα προσέθετα: και η λεβέντικη περπατησιά του και το καμάρι του. Πολλάκις ο τσολιάς είναι και σώγαμπρος, αλλά όχι απαραίτητα.

Έτσι λένε τα ντόρτια (τεσσάρες) στο τάβλι, οι παλιοί Κυπραίοι μάστορες του αρχαιότερου ίσως παιχνιδιού στον κόσμο.

Ούτως ή άλλως τα ντόρτια είναι τούρκικη λέξη, από το dört (= τέσσερα). Ντόρτια και τούρκοι ομοιάζουν ωστόσο και ηχητικά, ιδίως στην κυπριακή διάλεκτο με το βαρύ αξάν, όπου το τούρκοι προφέρεται τούρchοι.

Τέλος, με την προσωποποίηση της ζαριάς στον μεγαλύτερο μπαμπούλα του κυπριακού ελληνισμού, υποδηλώνεται η αξία της και ο καθοριστικός της ρόλος στη μετέπειτα εξέλιξη του παιχνιδιού. Ο φέρων τούρκους -όπως ο φέρων οιαδήποτε «μεγάλη» διπλή (πεντάρες, εξάρες)- απολαμβάνει την κωλοφαρδία του, προτιθέμενος να γαμήσει μανούλες και να στείλει τον αντίπαλο ταβλαδόρο για τσαγάκι. Ένα ευφυέστατο λογοπαίγνιο από ανθρώπες που έμαθαν χρόνια να ζουν με ένα τεράστιο οθωμανικό κωλοδάχτυλο απέναντί τους, έχοντας εν πολλοίς αναπτύξει μια θυμοσοφική και αυτοσαρκαστική στάση. Και στην Ελλάδα βέβαια οι σλανγκικές χρήσεις του Τούρκου κάνουν θραύση, βοηθούμενες και από την απόσταση ασφαλείας, που μας κάνει εν πολλοίς να ταυτίζουμε τους γείτονες μονάχα με κάποιες παραβιάσεις εναερίου χώρου στα δελτία των οχτώμιση... Εκεί κάτω όμως, στην Πράσινη Γραμμή, ο τούρκος είναι μια καθημερινή αμείλικτη πραγματικότητα. Ο αντίπαλος πρέπει να γελοιοποιηθεί και να αντιμετωπιστεί πρωτίστως στον τομέα της ψυχολογίας. Κάποιοι αυτό το λένε ρατσισμό, άλλοι το λένε ένστικτο επιβίωσης.

Και επί τη ευκαιρία να προσθέσουμε πως οι επιδόσεις στο τάβλι αποτελούν πηγή υπερηφάνειας και ανάτασης, όχι μόνο για μεμονωμένα άτομα (μάστορες), αλλά και για ολόκληρες περιοχές, οι οποίες διεκδικούν για λογαριασμό τους τον τίτλο της ταβλομητέρας, που βγάζει τους καλύτερους ταβλαδόρους. Αγαπημένος ελληνικός τοπικισμός. Προσωπικά έχω ακούσει από Έλληνες της Αιγύπτου (αιγυπτιώτες) να παινεύονται πως είναι οι καλύτεροι, όντας προφάνουσλυ εγγύτεροι εις την εξ ανατολών αρχαία ταβλική παράδοση. Για την ταβλοσύνη τους κομπάζουν επίσης συχνά οι διάφοροι πρίγκιπες της Δυτικής Όχθης (δυτικά προάστια της Αθήνας), που είναι μόρτες και λαϊκά και ντόμπρα και ξηγημένα παλικάρια κι αδικημένα απ' την πουτάνα την κενωνία. Εδώ κάπου το κόβουμε, μιας και υπεισέρχονται ευρύτερα ταξικά-κοινωνικά θέματα που δεν είναι της παρούσης.