Κλασικότατη παροιμιώδης έκφραση. Ελπίζω να φανώ αντάξιος του εγχειρήματος. Πάμε:
Σημαίνει πως άλλος διαπράττει μια ανομία ή ανευθυνότητα και άλλος τιμωρείται γι’ αυτήν (παράδειγμα 1). Μπορεί, ωστόσο, σε μια νοηματική παραλλαγή, να δηλώνει ότι άλλος έχει επωφεληθεί από ή απολαύσει μία κατάσταση, χωρίς αυτή να είναι παράνομη ή ανήθικη κι άλλος καλείται να καταβάλει το κόστος, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα τιμωρία (παράδειγμα 2).
Σε κάθε περίπτωση, αυτός που εκστομίζει την ατάκα το κάνει με αγανάκτηση κατά του θράσους τού «γαμιά» και, νιώθωντας ο μαλάκας της υπόθεσης, προσπαθεί να δημιουργήσει το ρητορικό υπόβαθρο για να αποτινάξει από πάνω του συνέπειες και ευθύνες που δεν του αναλογούν (για την σχετική ψυχολογία βλ. και το λήμμα «πίσω γορίλα!»).
Όσο για την προέλευση, ας μου επιτραπεί να τολμήσω δύο πολύ λογικές υποθέσεις που εντοπίζονται στην κυριολεκτική σημασία: Αφενός, το ενδεχόμενο κάποιος επισκέπτης σε μπουρδέλο να κληθεί να πληρώσει το σεξ που έκανε άλλος, είτε εντελώς αυθαίρετα και άδικα, είτε γιατί αυτός που γάμησε είναι της παρέας του θύματος και αποδείχτηκε άφραγκος ή την κοπάνησε μες στη σούρα του ή και τα δύο. Αφεδύο, να μιλάμε για τον σύζυγο που, σύμφωνα με τα παλιά στερεότυπα, πληρώνει το κόστος διαβίωσης και καλοπέρασης της γυναίκας του, ενώ αυτή η άκαρδη τον απατά (το άτυπο ανδρικό αντίστοιχο του αλλού τρως, αλλού πίνεις, και αλλού πας και το δίνεις). Διαλέγετε και παίρνετε.
Πρβλ. και τα γαμησιάτικα, με ενδιαφέρουσα εκεί ανάπτυξη και σχολιασμό, τα οποία πιθανώς αποτελούν και την αυτονομημένη συνέχεια της έκφρασης (δηλαδή με την πλήρη μορφή να είναι: άλλος γαμεί κι άλλος πληρώνει τα γαμησιάτικα). Επίσης πρβλ. πληρώνω τη νύφη, εκεί που μας χρωστούσανε μας πήραν και το βόδι, και κερατάς και δαρμένος.
Για λόγους πληρότητας αλλά και για να εντοπίζεται ευκολότερα στην αναζήτηση, καταγράφω και τον ασυναίρετο τύπο: άλλος γαμάει κι άλλος πληρώνει.
- Ποιος ήτανε ρε σειρά και βαράς προσοχές στο τηλέφωνο;
- Ο υπόδικας... Μάγκες την κάτσαμε! Στάμπαρε με τα κυάλια από το διοικητήριο το σκοπό να έχει πετάξει εξαρτήσεις, κράνος, όπλο, τα πάντα όλα και να καπνίζει. Όλο το φυλάκιο έχουμε μια κατοστάρα φι να τις μοιραστούμε.
- Ποιος μαλάκας είναι τώρα έξω και μας έκαψε; Παιδιά δεν παίζει, εγώ έχω άδεια μεθαύριο, θα βγω παραπονούμενος. Άλλος γαμεί κι άλλος πληρώνει δηλαδή; Γκατάλαβα!- Αα - α - ΑΨΟΥ! (πλάτς!)
- Φύγε ρε πούστη μακριά! Θα μας κολλήσεις τίποτα κι είμαι κι εγχειρισμένος άνθρωπος!
- Ωχ φίλος, λες να είναι καμιά περίεργη ασθένεια από το ταξίδι;
- Εσύ τουλάχιστον γύρισες όλη την Αυστραλία, γάμησες και δυο μουνιά παραπάνω, είδες καγκουρώ, ντίγκο, μαλακίες, ευτυχισμένος θα πας. Εγώ τι φταίω ν’ αρρωστήσω; Άλλος γαμεί κι άλλος πληρώνει;Από εδώ:
«Αλλα νομιζω,οτι δεν πρεπει να κανουμε γενικευσεις,γιατι εγω πχ,ουτε μαιμου πτυχιο πηρα,ουτε εκαψα κανα δασος,ουτε καταπατησα κανα οικοπεδο,αρα,γιατι να πληρωσω και εγω ;
Και σαν κι εμενα,υπαρχουν χιλιαδες αλλοι.
Δηλαδή, άλλος γαμεί, κι άλλος πληρώνει;»
Σ.ς.: Αν, σύμφωνα με τα συμφραζόμενα, τιμωρείται μεν δικαίως και ο φταίχτης αλλά αδίκως και ο αθώος, η χρήση της έκφρασης γίνεται καταχρηστικά, αντί της πιο ταιριαστής «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά». Αν ο ομιλητής πιστεύει ότι η τιμωρία των πρώτων είναι αμελητέα γι’ αυτούς, η έκφραση χρησιμοποιείται με την επικρατούσα σημασία της.
Κυνικός αστεϊσμός με την κυριολεκτική σημασία της έκφρασης από εδώ:
«Το παιδί έρχεται να ολοκληρώσει τη γυναίκα και να πλουτίσει τον ψυχικό της κόσμο –εις βάρος του αφεντικού της: άλλος γαμάει κι άλλος πληρώνει.»Πιο συμπαθητικός προβληματισμός άντρα από εδώ:
«[...] και της άλλης της βγαίνουν τα μάτια έξω στον τοκετό. Μπαϊλντίζει 9 μήνες, της φεύγει η μαγκιά, την τρώει η κλεισούρα και εμείς [σ.σ. εννοεί οι άντρες] μιλάμε κι όλα!
Με λίγα λόγια άλλος γαμάει, και άλλος πληρώνει...»
