Ορισμοί με ετικέτες (50)
Εμφανίζονται 1-10 από 50

Γενικευμένος αργκοτικός σχηματισμός της ενεργητικής στιγμιαίας προστακτικής.

Αναλυσούλα

Καταρχήν, τα ρήματα βήτα συζυγίας, σε -άω/-ώ δηλαδή, σχηματίζουν τυπικά τη στιγμιαία τους προστακτική σε καταλήξεις που έχουν κλασικά κάτι απο σίγμα: γαμάω > γάμησέ τον, βαράω > βάρεσέ τον, ρουφάω > ρούφηξέ τον και λοιπά. Όπως είπαμε κι' εκεί όμως, στην αργκό και καθομιλουμένη είναι η συνεχής προστακτική τους που χρησιμοποιείται κατακόρον με στιγμιαία σημασία: γάμα τον, βάρα τον, ρούφα τον και λοιπά.

Στην άλφα συζυγία τώρα, κάποιες φορές η προστακτική αυτή δικαιολογείται από παράλληλο αργκοτικό, λαϊκό ή και διαλεκτικό τύπο του ρήματος, που το μετατρέπει από άλφα σε βήτα συζυγία (που είναι κι' αυτό αξιόλογο φαινόμενο, αλλά άλλη φορά): σφυρίζω > σφυράω > σφύρα τον (αντί σφύριξέ τον), διαλύω > διαλάω > διάλα τον (αντί διάλυσέ τον). Μεγάλο ατού του σχηματισμού, όπως φαίνεται καθαρά εδώ, είναι ότι προκύπτουν λιγοσύλλαβες λέξεις, που θα 'λεγα ότι τείνουν να προτιμιούνται σε γρήγορη ομιλία.

Υπάρχουν πάντως πάμπολλα παραδείγματα τέτοιων προστακτικών που δε βασίζονται σε παράλληλο τύπο βήτα συζυγίας, μεταξύ των οποίων και τα πασίγνωστα φεύγα (αντί φύγε), έμπα/έβγα (αντί μπες/βγες) και άλλα (δες και παραδείγματα). Εδώ είναι που βλέπει κανείς ότι μάλλον πρόκειται για περιπτώσεις συμμόρφωσης στον πολύ εδραιωμένο σχηματισμό της βήτα συζυγίας, που παίρνει αμπάριζα ό,τι βρίσκει στο διάβα του.

Και δυο παρατηρήσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σχηματισμός κάποιες φορές υποστηρίζεται απ' τ' ότι τα ηχητικά ινδάλματα που προκύπτουν είναι ήδη γνωστά ως θηλυκά ουσιαστικά (που μπορεί να προκύπτουν και απ' τη χρήση της αργκοτικής κατάληξης ουσιαστικού -α): απλώνω > η άπλα > άπλα τον (αντί άπλωσέ τον), γιουχάρω > η γιούχα > γιούχα τον (αντί γιούχαρέ τον), προσβάλλω > η προσβόλα (αντί η προσβολή) > προσβόλα τον (αντί πρόσβαλέ τον), και λοιπά.

Απ' την άλλη όμως υπάρχει και η αντίστροφη επίδραση, η προστακτική σε -α να σχηματίζει ουσιαστικά (πάλι σε -α), είτε ως απαρεμφατική προστακτική: μπαίνω > έμπα > το έμπα, ή αλλιώς: φεύγω > φεύγα > ο φεύγα, σαλτάρω > σάλτα > η σάλτα.

Ακόμη, να θυμίσουμε και συγκεκριμένα παραινετικά και προτρεπτικά επιφωνήματα των ελληνικών, όπως άιντα, γιάλα, γιούργια, τα οποία σε κατάλληλα συμφραζόμενα κάλλιστα μπορούν να υποστηρίξουν το σχηματισμό, με βάση το λεγόμενο νόμο της αναλογίας.

Κατάληξη που παίρνει η προστακτική των ρημάτων μπαίνω, βγαίνω και πίνω εις την μαγκικήν. Προφ προέρχεται από δημώδη παραφθορά η οποία κατόπιν πέρασε στην μαγκίτικη καθομιλουμένη (βλ. παράδ. 1).

Το πιέκα είναι σπανιότερο και μάλλον λέγεται πιο πολύ για πλάκα.

Όποιος όμως ξέρει κάτι παραπάνω για την προέλευση αυτών των καταλήξεων, ας μας πει να ξεστραβωθούμε.

Αργκοτικός σχηματισμός της προστακτικής ενικού στην ενεργητική φωνή, για (υπερδισύλλαβα) ρήματα που λήγουν σε -ώνω.

Τα πιο συνηθισμένα, που έχουν παγιωθεί ευρύτατα ώστε να στέκουν και εκτός αργκοτικών συμφραζομένων, είναι τα εξής: τσάκω από το τσακώνω, πλέρω από το πλερώνω/πληρώνω (να μη συγχέεται με το πλερώ), σήκω από το σηκώνω (να μη συγχέεται με το σήκω της μεσοπαθητικής φωνής).

Ο σχηματισμός εξηγείται πιθανά ως εξής: τσάκωσε/τσάκωνε > τσάκωσ'/τσάκων' (έκκρουση του έψιλον) > τσάκω (αποβολή και του συμφώνου για λόγους ευφωνίας).

Σε σχετικά ελεύθερη μετάφραση: άντε τράβα πίσω στο χωριό σου ρε. Αλλιώς: σήκω φύγε, άντε στα κομμάτια.

Την έκφραση εκστόμισε για πρώτη φορά αγανακτισμένος οπαδός του ΠΑΟΚ με αποδέκτη τον προπονητή της ομάδας Φερνάντο Σάντος. Ο εν λόγω οπαδός -ο οποίος, προφανώς, σπικ ινγκλαντ βέρυ μπεστ- μετά την εντός έδρας συντριβή 0-4 του ΠΑΟΚ από την ΑΕΚ στις 13 Απριλίου 2008, μπήκε στην αίθουσα όπου ο Σάντος έδινε συνέντευξη τύπου και τον διέκοψε φωνάζοντας:

«Go home, go village ... Go village, ρε... Ουστ...»

Πέραν του Παοκτσήδικου φολκλόρ, η έκφραση βρίσκει επίσης γενικότερες εφαρμογές σε φάσεις όπου κάποιος απίθανος μας τα έχει ζαλίσει και πρέπει επειγόντως ή να σταματήσει να λέει μαλακίες ή, καλύτερα, να μας αδειάσει τη γωνιά.

Η συντομογραφία αυτή σημαίνει: Read the fucking manual, ή ελληνιστί: Διάβασε το γαμ...νο το εγχειρίδιο. Αυτή η φράση ακούγεται σε service εταιρειών από τεχνικούς. Απευθύνεται σε τεχνικούς που συναντούν πρόβλημα κατά την εγκατάσταση, το σετάρισμα, την επισκευή μιας συσκευής ενώ αποφεύγουν χαρακτηριστικά να συμβουλευτούν το manual. Η φράση αυτή μπορεί να απευθυνθεί και σε πελάτες (αλλά πίσω από την πλάτη τους). Δεν συμβουλεύονται το manual, είτε γιατί υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, είτε γιατί βαριούνται να το ανοίξουν, είτε γιατί υποτιμούν το ρόλο του, είτε γιατί δεν ξέρουν τη γλώσσα γραφής του, είτε γιατί μη γνωρίζοντας πού ακριβώς να ψάξουν, θεωρούν εσφαλμένα πως θα χάσουν χρόνο, είτε γιατί έχουν συνηθίσει σε άλλες μεθόδους, κλπ.

Γαλλική αργκό που σημαίνει «πάνε να κωλογαμηθείς στους Έλληνες» και χρησιμοποιείται με την έννοια του σάλτα και γαμήσου!

Η έκφραση αγγίζει μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πορδή του πως ο υπόλοιπος κόσμος αντιλαμβάνεται τον Ελληνισμό και τους Έλληνες. Η πικρή αλήθεια είναι πως αυτό που εμείς αποκαλούμε Οθωμανικό Δίκαιο ο υπόλοιπος κόσμος αποκαλεί «Greek Style». Το ρήμα «to Greek someone» ουσιαστικά σημαίνει «κωλογαμάω κάποιον».

Οι ιστορικές ρίζες της ταύτισης Ελληνισμού και πισωκολλητού ανάγονται στην αρχαιότητα, όταν φιλόσοφοι και σοφιστές έπειθαν τους τυχερούς τους μαθητές ότι η γνώση μεταδίδεται πρωκτικά. Θεωρείτο δε απόλυτα φυσιολογικό (και κοινωνικά αποδεκτό) για ένα δάσκαλο να ρίχνει και ένα κρύο στον μαθητή καθώς του μεταλαμπάδευε την σοφία. Ανήκε στα «τυχερά του επαγγέλματος» των εκπαιδευτικών. Φυσικά τα πισωγλέντια μεταξύ συναινούντων ενηλίκων έφερε τότε, όπως και σήμερα,κοινωνικό στίγμα γιατί άλλο Τουπαμάρος κι άλλο το μουνί της Μάρως!

Με την έννοια αυτή λοιπόν, η προτροπή «πάνε να κωλογαμηθείς στους Έλληνες» εμπεριέχει την θετική διάσταση του πάνε μάθε γράμματα και εκπολιτίσου. Λέμε τώρα...

Σημαίνει «φύγε», «δίνε του», «σπάσε». Προέρχεται εκ του γαλλικού aller (προστακτική β' πληθ.: allez) που, με τη σειρά του, σημαίνει πηγαίνω -αν δεν έχω κάψει τη RAM μου. Έγινε ευρέως γνωστό από την Αννίτα Πάνια που το έλεγε όταν έδιωχνε τα ψώνια από το πλατό.

Πήγαινε. Προστακτική του ρήματος πηγαίνω. Συναντάται στην Κρήτη.

Σλανγκιστικό κίνημα που δημιουργήθηκε εσχάτως* και πρεσβεύει την επιστροφή στην παλιά καλή χρήση του αορίστου ως προστακτική.

(* δηλαδή από τότε που άρχισε να μαζικοποιείται η επαναφορά της ορθής προστακτικής εκτοπίζοντας τον κλασσικό αόριστο και να εμφανίζονται στην τηλεόραση ατάκες του στυλ «Επίλεξε το δικό σου κινητό»)

Η ιστορία ξεκινάει τη χρυσή εποχή της Καθαρεύουσας.
Επειδή ο απλός λαός είχε αντιληφθεί διαισθητικά το μυστικό, ότι όσο πιο ξύλινο ακούγεται κάτι τόσο πιο σωστό θα πρέπει είναι, άρχισαν όλοι να υπερβάλλουν εαυτούς και να συναγωνίζονται ποιος θα μιλήσει πιο καθαρευουσιάνικα. Σύντομα το «οψάριον» του Κοραή ήταν απλώς οδοντόκρεμα. Και εκεί είναι που τρυγήθηκαν οι πρώτοι πραγματικοί καρποί της Καθαρεύουσας. Σίγουρα δεν θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε μαργαριτάρια γιατί τότε ολόκληρη η Καθαρεύουσα θα έπρεπε να χαρακτηριστεί ένα γιγαντιαίο υπερμαργαριτάρι.
Ένας από τους καρπούς αυτής της διαδικασίας ήταν και η δημιουργία μιας νέας προστακτικής, που προέκυψε από την αντικατάστασή της με τον αόριστο τρίτου προσώπου (όπως π.χ. «υπέγραψε!»), απλά γιατί έτσι ακουγόταν πιο κυριλέ!

Τελικά η Καθαρεύουσα κάποια στιγμή αραίωσε όμως τα κατάλοιπά της άργησαν να εξαλειφθούν. Χρειάστηκε να μπούμε με τα μπούνια στον 21ο αιώνα για να ξαναγίνει ο αόριστος προστακτική.

Σήμερα λοιπόν, ως αντίδραση στην ολοένα αυξανόμενη υιοθέτηση της ορθής προστακτικής από τη μπασκλασαρία, το νέο αυτό σλανγκικό κίνημα πρεσβεύει ότι:

1. Η σλανγκ πρέπει να διαφέρει από την καθομιλουμένη, άρα «αν όλοι το κάνουν πλέον έτσι, εμείς θα το κάνουμε πάλι αλλιώς».

2. Η σλανγκ αγαπάει την εξέλιξη αλλά αγαπάει και την παράδοση. Με την επιστροφή στον αόριστο γίνεται ταυτόχρονα ένα βήμα πίσω αλλά κι ένα βήμα μπροστά! Ποιο είναι αυτό; Ότι:

3. Αντικαθίστανται πλέον όλες οι προστακτικές με αόριστο τρίτου προσώπου. Έτσι:

Όχι μόνο το ακούστε ξαναγίνεται ακούσατε αλλά και το δείτε γίνεται είδατε!

Όχι μόνο το επίλεξε ξαναγίνεται επέλεξε αλλά και το έλα γίνεται ήρθες!

Γιατί το θέμα δεν είναι να μιλάμε σωστά Ελληνικά.
Το θέμα είναι να μιλάμε και να κεντάμε!

Διαδώσατε κι εσείς το νέο αυτό κίνημα! Μπήκατε κι εσείς στην ολοένα αυξανόμενη παρέα μας!

Τι θέλει να πει ο ποιητής: Από εδώ και στο εξής δε θα μιλάς, τουμπέκα.

Το λογοπαίγνιο λέγεται όταν κάποιος μας τα έχει κάνει τσουρέκια και λοιπά, και λοιπά.