Έγκριτοι σλάνγκοι έχουν προ πολλού ετυμολογήσει επαρκώς τη λέξη. Ολίγα τινά περί της φύσεως, της χρήσεως και της καταχρήσεως του εν λόγω αντικειμένου:

Πρόκειται φυσικά για το πασίγνωστο, φορητό, πτυσσόμενο τηλεσκόπιο που χρησιμοποιεί συγκεκριμένη κατηγορία των κατά Βασ. Νικολαϊδη «ακτημόνων του έρωτα», και το οποίο τους παρέχει, θεωρητικώς από απόσταση ασφαλείας, το οπτικό υλικό το απαραίτητο για την επιθυμητή χειράντληση φλοκίων.

Συνώνυμο: Κανωκιάλλη. Πρβλ το σλανγκικό την κάνω λάστιχο, το αρμοδιότητος εξομολογητή ιερωμένου «...η δε μαλακία οπού να γενή με το χέρι...» και το εμπειρίκειον «.....Ωωχ.....ααα.....ααααχ!!!.....Τι όμορφη που είσαι!!!!!.......τι ωραίο μουνί που έχεις!!!!!...κάνω μαλακία για σένα......αααα!!!...ααα!!!!!...Τι γλύκα.........
χύνω......χύνω για σένα.........χύνωωωω...........».

Γκμχ! Γκμχ!! Γκμχ!!! (βηξ ανακλήσεως εις την τάξιν, την σοβαρότητα και την ευπρέπεια).

Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι ο χρήστης τηλεμπάνιστρου αναλαμβάνει σοβαρό ρίσκο, σε περίπτωση επ' αυτοφώρω σβερκώματος, να καταλήξει στο πλησιέστερο νοσηλευτικό ίδρυμα με διάρρηξη του πρωκτικού σφιγκτήρα, συνεπεία της βίαιης εισαγωγής του tool of the trade στο απευθυσμένο του από τον σφίχτερμαν ζοχαδιακό συνοδό της μπανιζομένης δεσποσύνης. Επ' αυτού, ερευνάται από έγκριτους γλωσσολόγους η πιθανή σχέση του σλανγκικού όρου κωλοβάρδουλα με τη λέξη «βάρδια»= σκοπιά, επιφυλακή. Έχει ήδη απορριφθεί η σύνδεση με τη λέξη «βάρδος», εφόσον ως γνωστόν ο γυναικείος αφεδρώνας φημίζεται για αρετές που δεν σχετίζονται με την ερμηνεία ασμάτων, και ως εκτουτού κρείττον σιγάν.

Κατά τα λοιπά, θεωρείται βέβαιο ότι η απόκτηση τρίτου, οπισθίου οφθαλμού διόλου δεν βελτιώνει τις επιδόσεις του ατυχούς χειρώνακτος στο ευγενές άθλημα του οφθαλμόλουτρου, ενώ αντιθέτως του δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα αποχετευτικής φύσεως.

Το τρίτο του μάτι
σε κατασκοπεύει
αλλ' αν τον τσακώσω
από πού θ' αφοδεύει;

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

Η επιτομή του ρητού «πενία τέχνας κατεργάζεται». Πρόκειται για αυτοσχέδιο τσακμάκι που χρησιμοποιούσαν οι ανήλικοι φυλακισμένοι πριν από αρκετές δεκαετίες. Αποτελείται από μια τσακμακόπετρα από αναπτήρα του εμπορίου (αυτό μας δίνει και μια ιδέα για την ηλικία της πατέντας), ένα ξυλαράκι, λίγο βαμβάκι και ένα κομματάκι από σπασμένο τζάμι.

Το βασικό πλεονέκτημα της τιριτόμπας (ή τιριτρόμπας) είναι το αμελητέο μέγεθος των τεμαχίων που την αποτελούν, γεγονός που επιτρέπει την εύκολη απόκρυψή τους σε περίπτωση έρευνας.

Η ετυμολογία της τιριτόμπας παραμένει στο σκοτάδι, το οποίο δεν μπορούν να φωτίσουν ούτε οι φλόγες της φωτιάς που μπορεί κάποιος να ανάψει με το εν λόγω εργαλείο. Λυπάμαι που σας απογοήτευσα. Πάντως, από τα σχόλια εδώ μαθαίνουμε ότι η λέξη είναι μάλλον ιταλικής προέλευσης, ενώ από τα παραδείγματα προκύπτει ότι η τιριτόμπα ήταν σε χρήση τουλάχιστον από το 1947 μέχρι το 1969, αν ληφθεί υπ' όψιν ότι οι συγγραφείς των παρατιθέμενων αποσπασμάτων ήταν φυλακισμένοι εκείνα τα μαύρα χρόνια.

Οι άλλες, θεατρικές ή φαγώσιμες τιριτόμπες κρίνονται παντελώς άσχετες, καθώς δεν συχνάζουν στα μέρη που εχρησιμοποιείτο ο περί ου ο λόγος αναπτήρας.

Τα δικαιώματα επί του ορισμού είναι ευγενής παραχώρηση (muchas gracias) του patsis, ο οποίος και τα είχε κατοχυρώσει προ τριετίας. Για τα σερβιριζόμενα στο λήμμα, αγορανομικώς υπεύθυνος είναι αποκλειστικά ο λημματογράφος.

  1. Κανόνισα [...] και του 'στειλα τσιγάρα και τιριτόμπα. Ξέρεις τι είναι η τιριτόμπα - τι λέω, πού να ξέρεις ; Σ' ένα κομματάκι ξύλο ή στο τακούνι του παπουτσιού, στο πλάι, ανοίγεις μιά τρύπα και φυτεύεις μιά τσακμακόπετρα, που μ' ένα γυαλάκι και λίγο μπαμπάκι γίνεται τσακμάκι πρώτης. 'Οσες έρευνες κι αν κάνουνε, είναι αδύνατο να σ' το βρούνε.

(Χρ. Μίσσιος «...καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς», εκδ. Γράμματα).

  1. Στις Φυλακές Εφήβων δεν υπάρχουν τσακμάκια. Οι νεαροί Κατάδικοι για να ανάβουν τα τσιγάρα κατασκευάζουν ένα απλοϊκό τσακμάκι : καρφώνουν σε ένα ξυλαράκι μιά τσακμακόπετρα και μετά (κρατώντας με τον αντίχειρα λίγο μπαμπάκι πλάι στην τσακμακόπετρα) τρίβουν το ξυλαράκι-τσακμακόπετρα σε ένα τζάμι. Αυτό το περίεργο τσακμάκι έχει το περίεργο όνομα τιριτρόμπα. Μέχρι σήμερα ουδείς εζήτησε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την τιριτρόμπα.

(Ηλ. Πετρόπουλος «εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη», εκδ. Νεφέλη).

Ίσκα (από Παπαντώνης, 24/03/12)(από Vrastaman, 25/03/12)

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

Μακαρία τη λήξει σλανγκιά που σημαίνει βάζω κάτι σκοπό, πείσμα, αμέτι μουχαμέτι. Η (μαύρη) αλήθεια είναι ότι την έκφραση την έχω βρεί μερικές φορές μόνο σε κείμενα του Τσιφόρου, παναπεί στα '50-'60.

Ετυμολογικώς θα ποντάριζα στην προέλευση από το αγγλ. steam = ατμός, κινητήρια δύναμη. Όπερ αν ισχύει, το λήμμα μυρίζει θάλασσα. Αλλιώς υπάρχει και το ιταλ. stimolare = διεγείρω, προτρέπω, παρακινώ. Διαλιέχτε. Συντακτικώς (και από μνήμης ) η έκφραση πάει κατά κύριο λόγο με το ρήμα τρώω, καθόσον αυτός που το βάζει στήμη σκοπεύει να φάει του θύματος το μπαγιόκο, το αντικείμενο, το γκομενάκι και ό,τι άλλο βρει στην τελική.

Τραβάγανε το πρωί, έμπαινε σε μαγαζί πατουμενάδικο ο Σπόρος μοναχός του, μοστράρηζε κανά-δυο κατοσταρικάκια, να δούνε πως τάχει κι έλεγε με μισοκακόμοιρο ύφος:
-«Θέλω ένα ζευγαράκι, αλλά μέχρι εκατόν ογδόντα, όχι παραπάνου».
Του δίνανε, διότι εκατόν ογδόντα είναι ακριβά λεφτά να πούμε, δοκίμαζε, τόφερνε στα νερά του, ζήταγε και τ' αριστερό. Τα φόραγε και τα δυο, χαμογέλαγε:

Μέγκλες παπουτσάκια», έλεγε, «να βγω και στη πόρτα να τα δω στο φως»; κι έβγαινε τώρα στη πόρτα. Πλάι του ο υπάλληλος να τον έχει το νου και να του λέει πια πως το παπούτσι είναι η μεγαλύτερη εφεύρεση της ανθρωπότητας, ότι του πάνε μια χαρά κι ότι, να πούμε, το δικό τους το μαγαζί είναι το καλύτερο σε δέρματα και τρώει όλη την οικουμένη σε κατασκευή, καθόσον τόχε βάλει στήμη να φάει τις εκατόν ογδόντα ο υπάλληλος και τόθελε να ρίξει τον ατζαμή τον πιτσιρή και να του τα πασσάρει τα παλιοσεβρά με τις τσόντες.

Εδώ Τα Σκαθαράκια, από τα Παιδιά της Πιάτσας του Ν. Τσιφόρου.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

H φράση αναφέρεται στην καταπόνηση κάποιου που ξεκωλώνεται στη δουλειά, είτε για πάρτη του είτε όντας στην υπηρεσία κάποιου εργοδότη.

Ας σημειωθεί ότι η λέξη «υπηρέτης» προέρχεται από το υπό + ερέτης = κωπηλάτης. Πρβλ τα σχετικά «κατεργάρης», «πάγκος» κλπ. Ως γνωστόν, οι σκλάβοι στις γαλέρες τραβούσαν κουπί μέχρι θανάτου.

Τούτου δοθέντος, και παραβάλλοντας το γαλλ. travailler / ισπαν. trabajar, η σωστή απάντηση στο πασίγνωστο ελληνικό «τι τραβάω ρε πούστη μου για ένα ξεροκόμματο» είναι «κουπί».

Τέλος, όπως φαίνεται από το παράδειγμα που ακολουθεί, η σχετική με την κωπηλασία ορολογία έβρισκε, τουλάχιστον παλαιότερα, εφαρμογή και σε καταστάσεις που αφορούσαν περισσότερο το χλαπάκιασμα παρά την παραγωγή έργου.

  1. Εννοείται πως, τη φασουλάδα την κατεβρόχθιζαν με το κουπί (χουλιάρι). Στην φυλακή, όταν κάποιος τρώει με λαιμαργία, του λένε : βλέπω τραβάς άγριο κουπί !
    (Ηλ. Πετρόπουλου «η Εθνική Φασουλάδα»).

  2. - Τι γίνεται ρε φίλε, πως πάει η δουλειά ;
    - Άσε μεγάλε, το μαγαζί μπαίνει μέσα και τ' αφεντικό μας έχει να τραβάμε μέρα-νύχτα κουπί μπας και τα φέρει βόλτα...

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

Αριθμός ο οποίος διεθνώς και παλαιόθεν συμβολίζει την σεξουαλική επαφή, όπως άλλοι αριθμοί συμβολίζουν άλλα πράγματα.

Η μυστηριώδης, δεξιόστροφη χαράδρα ανάμεσα στους τρυφερούς λοφίσκους του «3» και η αιχμηρή, αριστερόστροφη απόληξη εκεί στα χαμηλά του «2» πιστεύω πως κονιορτοποιούν τις όποιες επιφυλάξεις τυχόν δύσπιστων εν αργκώ αδελφών (pun unintended).

Καυτό νούμερο. Τώρα, για το κατά πόσον στο 32 καίγεσαι, μην ακούτε τους μαλάκες. Χαρείτε τη ζωή.

  1. Αν και γνωρίζω τον εν λόγω συμβολισμό εδώ και λίγο καιρό, δεν κατάφερα να ανακαλύψω κάτι σχετικό στο νέτι. Σας έχω εν τούτοις μια υπαινικτική λογοτεχνική καταγραφή, από τον μαραθώνιο λαγνείας με τον τίτλο «Έντεκα χιλιάδες βέργες», υπό Γυγιώμου Απολλιναρίου.

  2. [...]η Αλεξίνα είχε εξαφανιστεί. Σύντομα όμως ξαναγύρισε, κρατώντας [...] ένα τεράστιο μαστίγιο αμαξά.
    - Το αγόρασα πενήντα φράγκα, φώναξε, απ' τον αμαξά της αστικής καρότσας 3269 και θα μας χρησιμεύσει για να ξανακάνουμε το Ρουμάνο μας να ερεθιστεί. Άστον να δέσει τ' αυτί του Κουλκουλίνα μου, κι εμείς ας κάνουμε 69 για να διεγερθούμε.

( Ο ρουμάνος καμία σχέση, νταξ ;)

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

Τον Μπάμπη δεν τον τσέκαρα είναι η αλήθεια, πάντως ο Τριαντά δεν τόχει, αν και μάλλον καθομιλουμένη ήτουνε παρά σλανγκ (άντε επαγγελματική το πολύ-πολύ). Οπότε βρίσκω ευκαιρία να το χώσω εδεπά, κι όποιος έχει αντίρρηση να μου τηλεγραφήσει.

Τριατατικός το λεπόν εκαλείτο ο υπάλληλος του προπολεμικού Υπουργείου Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων, Τηλεφώνων και Ζήμενς. (Αχαριστία [ρε πστ](http://www.slang.gr/definition/5640-re-pst), τζάμπα τα χώσανε τα φράγκα οι τεντέσκοι, τους κόψανε το Ζ απ' τη μαρκίζα. Από την άλλη, πώς θα τους λέγανε αλλιώς τους τριατατικούς, Τα Τρελά Τα Ζουζουνάκια; Ε, είχανε κι οι δικοί μας ένα δίκιο...).

  1. Έλαβε το απολυτήριο του Γυμνασίου και στη συνέχεια εργάστηκε ως υπάλληλος τηλεγραφητής (τριατατικός) στο Υπουργείο Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων (Τ.Τ.Τ.) [...] με το Λαϊκό Κόμμα [...] προσχώρησε στο Κόμμα Φιλελευθέρων [...] επανεξελέγη για τέταρτη και τελευταία φορά, πάντα με την ΕΡΕ [...] Άτιμη τηλεφωνία, άλλους τους ανεβάζεις

  2. [...]Μ. Ρέντζος, τριατατικός, μέλος της Επιτροπής, γραμματέας της νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Πρέβεζας (εκτελέστηκε ξυλοκοπούμενος και συρόμενος στα πεζοδρόμια της Πρέβεζας) [...]
    κι άλλους τους κατεβάζεις.

    • Τριατατικοί λέγονταν τα μέλη του σωματείου Τηλεγραφητών, Τηλεφωνητών, Ταχυδρομικών, μέλος του οποίου ήταν ο Χ. Φλωράκης, τηλεγραφητής ήταν η δουλειά του μέχρι που βγήκε στο βουνό. Ως τηλεγραφητής πρωτογνώρισε μέσα από τις πάμπολλες μεταθέσεις του απ' άκρη σ' άκρη την Ελλάδα. Αιμοσταγής κομμουνιστοσυμμορίτης τριατατικός εδώ.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

(Συνέχεια εκ του προηγουμένου ).

Δια του παρόντος λήμματος αποδίδονται τα εύσημα του προφήτη στους βασανιστές εσατζήδες της χούντας. Ρε τους πούστηδοι, το είχανε προβλέψει. Αλλέως οι υπερατλαντικοί τσαϊτζήδες εμπνεύστηκαν από τα κατορθώματα της εθνοσωτηρίου. Διαλέγουτε και παίρνουτε, με βουτήματα ή άνευ.

  1. Θυμάμαι, έρχονταν ο στρατιωτικός, βούταγε ότι ήθελε, έκανε ότι ήθελε και σου έλεγε μετά να σταθείς προσοχή στην εξουσία! Αν διαμαρτυρόσουν για τις μαλακίες που έλεγε, ή τα όσα σούφρωνε «φάτσα φόρα», περνούσες μια βόλτα από ΕΑΤ ΕΣΑ για «τσάι» κι έτρωγες της χρονιάς σου. Σήμερα λέγεται ΓΑΔΑ. Άλλαξαν όνομα αλλά σαν το λύκο δεν άλλαξαν χούι, καθόσον «πρώτα βγαίνει η ψυχή» και μετά αυτό. Παρακαλώ περάστε

  2. Τα βασανιστήρια που επιβάλονταν στους κρατούμενους ονομάζονταν “Σχέδια” και ήταν αριθμημένα και διαβαθμισμένα ανάλογα με την αυστηρότητά τους.
    Το “Σχέδιο Ένα” ήταν ήπιο. Πέντε άντρες εισάβαλλαν στο κελί ουρλιάζοντας και κραυγάζοντας. Έσπρωχναν, έβριζαν και χτυπόυσαν τον κρατούμενο, για να τον φοβερίσουν.
    Οι βασανιστές αποκαλούσαν το σχέδιο αυτό και “τσάι πάρτι”.
    Στο “Σχέδιο Δύο”, γνωστό και ως “Τσάι πάρτι με φρυγανιές”, άδειαζαν το κελί από έπιπλα και δύο άντρες χτυπούσαν τον κρατούμενο με γροθιές, κλοτσιές και γκλομπ, ουρλιάζοντας και βρίζοντας.
    Το “Σχέδιο Τρία” ήταν η περίφημη “Δοκιμασία της ορθοστασίας“, όπου υποχρέωναν τον κρατούμενο να σταθεί μέσα σε ένα μικρό κύκλο διαμέτρου περίπου 36 εκατοστών και τον χτυπούσαν αν έβγαινε έξω από τα όριά του.
    Οκτώ φρουροί σε τρίωρες βάρδιες παρακολουθούσαν προσεκτικά τον κρατούμενο.
    Το βασανιστήριο διαρκούσε ημέρες, χωρίς να παρέχεται τροφή και νερό στον κρατούμενο.
    Τον εμπόδιζαν να πιει ακόμη και το νερό από το καζανάκι ή τα ούρα του.

Αν οι οπλίτες δεν εκτελούσαν ικανοποιητικά τα καθήκοντά τους, έμπαιναν εκείνοι στη μέση του κύκλου και ξυλοκοπούνταν αλύπητα.
και σερβιριστείτε.

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε

Εμείς οι αιμοσταγείς χασάπηδες δε σηκώνουμε και πολλά-πολλά. Λίγα τα λόγια λοιπόν, μη γίνει η σφαγή του Δράμαλη εδώ μέσα:

Τσατίρα είναι το βαρύ μπαλταδάκι / χασαπομάχαιρο που χρησιμοποιείται για το σπάσιμο των οστών του σφαγίου και τον τεμαχισμό του σε μπριτζολίκια, κόντρα φιλέτα και λοιπά ορεκτικότατα.

Η γραφή τσατήρα που εντόπισα στο νέτι δικαιολογείται από την προέλευση της λέξης, το ταυτόσημο τουρκικό satır. Αν κάποιος άφρων έχει αντίρρηση, να έρθει με την τσατίρα του να καθαρίσουμε. Εγώ πάντως θα έρθω με αυτό και θα τον σατιρίσω καταλλήλως.

Ιδού

«...άκουσα κατά τύχη τον μπάρμπα Νίκο τον Αϊβαλιώτη να παίζει το μπουζούκι, το οποίον τόσο πολύ μου άρεσε, ώστε έκανα όρκο ότι αν δεν μάθω μπουζούκι θα κόψω τα χέρια μου με την τσατίρα που σπάνε τα κόκαλα στο μαγαζί»
Μάρκος Βαμβακάρης - Αυτοβιογραφία, Αγγελικής Βέλλου - Κάιλ. Εκδ. Παπαζήση

Νομίζω ότι πλέον πρέπει να αντικατασταθεί το μαχαίρι με έναν μπαλτά ή μια σατίρα.* Να μην φτάνει στο κόκκαλο. Απλά να το κόβει τελείως.
σατίρα = το εργαλείο που ο χασάπης κόβει τα χοντρά κόκκαλα, βαρύ και αποτελεσματικό.
εδώ

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

Πάθηση σχετική με την συμπεριφορά ή / και το ήθος τσόγλανου.
Ιατρικώς κατηγοριοποιείται ως οξεία ή καλπάζουσα.
Συνήθως διαγιγνώσκεται με συνοδά φαινόμενα κωλοπαιδισμού.

Η παρούσα επισήμανση ας θεωρηθεί πάσα προς κάθε ενδιαφερόμενο να ανεβάσει το σχετικό λήμμα.

Ο λημματογράφος δεν είναι σε ψυχολογική κατάσταση να ασχοληθεί και με κωλόπαιδα. Οι τσόγλανοι του είναι υπεραρκετοί.

«Σταμάτα ρε τσογλάνι !», του ξανάπα κι ο Μήτσος σταμάτησε, αλλά όχι εντελώς, έβλεπα στο ύφος του την ανυπομονησία του, ή θ ε λ ε να κατέβω ο Μήτσος, ο Μήτσος ο π α τ ρ ι ώ τ η ς, χάρηκε που επιτέλους δεν άντεξα την τ σ ο γ λ α ν ί α σ ή του και πήδηξα κάτω, κλείνοντάς του την πόρτα στα μούτρα [...]

(Γιώργου Σκούρτη «Ο Μήτσος απ' τ' Αγρίνιο», από το βιβλίο «Αυτά κι άλλα πολλά»).

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία

*Η πεντασέλιδη σινδονιάδα που ακολουθεί βγήκε από την κατάψυξη του λημματογράφου προς χάριν του σχολίου του vikar στο λήμμα τον καίγετ' η καρδιά μου της Pirate Jenny. Αιδεσιμότατε, φαίνεται πως είχαμε, εν αγνοία μας, τις ίδιες αναζητήσεις. Ανεβάζω με θράσος το παλιό κείμενο γιατί τα περισσότερα από τα ρήματα που σχολιάζει έχουν και μια σαφή σλανγκική απόχρωση πέραν της συμβατικής τους χρήσης. Και όπως είπες και στον Ιωάννη τον Μέλανα, το πράμα έχει ψωμί. Του johnblack λοιπόν απόντος, παίρνω την ευθύνη να ρίξω τα ζάρια. Αν φέρω ντόρτια, απλώς εξαφανίστε το λήμμα, δεν θα κάνω μπου-χου-χου. Αν έρθουν εξάρες, προσθέστε κι άλλα ρήματα, ο καθένας στο στυλ γραφής του. Και τότε θα κάνω μπου-α-χα-χα.

Για να μην αναλωθούμε σε γραμματολογικούς καβγάδες, δηλώνω εξ αρχής ότι, όπου με βόλευε, παρέκαμψα συνειδητά την ακρίβεια των ορισμών μεταβατικό / αμετάβατο, εντάσσοντας αυθαίρετα στη μία ή την άλλη κατηγορία ρήματα που κανονικά δεν ανήκουν σ' αυτές. Μετέτρεψα δλδ το ρήμα σε ρημάδι για να μιλήσω γιά άλλα πράγματα, ποιητική αδεία.

At the down-down, το κείμενο δεν προοριζόταν για λήμμα λεξικού όταν γράφτηκε. Στη χειρότερη, ας θεωρηθεί το λήμμα μιά πρώτη προσέγγιση. Με το μπαρδόν λοιπόν.*

Αν και ως γνωστόν οι καλοί φίλοι είναι αυθεντίες στα μαθηματικά και συνεπώς είναι περιττό να κάνουν λογαριασμούς, εμείς ας λογαριαστούμε εξ αρχής ευθέως: Ο γράφων δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να είναι αντικειμενικός. Στο κάτω-κάτω, περάσαμε τόσες δεκαετίες αγωνιζόμενοι σκληρά και ανυποχώρητα για να συγκροτήσουμε και να χαλυβδώσουμε την υποκειμενικότητά μας. Θα ήταν τρέλα να τινάξουμε τώρα στον αέρα τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής εν ονόματι μιας αίολης και ασαφούς αντικειμενικότητας.

Όλως αντιθέτως λοιπόν, για τον γράφοντα είναι απολύτως αδύνατον να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους η λέξη «υποκείμενο» έχει παλαιόθεν επιβαρυνθεί με το πασίγνωστο, όσο και δυσβάστακτο φορτίο απαξίας.

Φράσεις όπως «Μμμ, σπουδαίο υποκείμενο βρήκες για παρέα», «Άκουσε κόρη μου, αυτό το ύποπτο υποκείμενο που μας κουβάλησες εγώ δεν το κάνω γαμπρό μου», «Το ευρισκόμενο στο εδώλιο άθλιο υποκείμενο Κύριοι Δικαστές...» κλπ, επιβαρύνουν αυτό το αγρίως συκοφαντηθέν μέρος του Λόγου με ιδιότητες οι οποίες υπό κανονικές συνθήκες θα χαρακτήριζαν ένα μούτρο ή ένα κουμάσι.

Ωστόσο, μια προσεκτικότερη προσέγγιση του θέματος θα έπειθε και τον πλέον κακοπροαίρετο συζητητή πως το υποκείμενο όχι μόνο δεν αξίζει την ισόβια ποινή διαπόμπευσης στην οποία έχει αδίκως καταδικαστεί, αλλά αντιθέτως αναδεικνύεται σε κρίσιμο καταλύτη και ρυθμιστικό παράγοντα καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά ευαίσθητες ισορροπίες. Ίσως ακόμα σπουδαιότερος να είναι ο ρόλος του υποκειμένου στην αποκάλυψη της ύπουλης, διπρόσωπης στάσης του ρήματος, το οποίο συλλαμβάνεται πολλάκις επ’ αυτοφώρω άλλα να δηλώνει και άλλα να υπονοεί.

Με την καθοριστική όμως παρέμβαση του υποκειμένου γίνεται ξεκάθαρο το ποιος είναι ποιος και τίνος τα συμφέροντα υπηρετεί ο καθένας.

Ελάτε λοιπόν, ανοίξτε την πτυσσόμενη αλουμινένια σκάλα και ας ξεσκονίσουμε τα θαμμένα στο πατάρι σχολικά βιβλία της Ελληνικής Γραμματικής, για να θυμηθούμε μαζί κάποιους βασικούς ορισμούς στους οποίους εντρυφούσαμε στα ξένοιαστα μαθητικά μας χρόνια:

  • υποκείμενο: όρος της πρότασης ο οποίος δηλώνει το πρόσωπο που ενεργεί, παθαίνει ή βρίσκεται σε μία κατάσταση,
  • ρήμα: μέρος του Λόγου το οποίο δηλώνει ότι το υποκείμενο ενεργεί, παθαίνει ή βρίσκεται σε μία κατάσταση,
  • αντικείμενο: όρος της πρότασης στον οποίο μεταβαίνει η ενέργεια του ρήματος,
  • αμετάβατο ρήμα: ρήμα του οποίου η ενέργεια παραμένει στο υποκείμενο,
  • μεταβατικό ρήμα: ρήμα του οποίου η ενέργεια μεταβαίνει σε αντικείμενο.

Στην περίπτωση που είστε περισσότερο άνθρωπος της πρακτικής εφαρμογής παρά των θεωρητικών αναλύσεων, δύο απλά, όσο και διαχρονικά παραδείγματα ίσως αφυπνίσουν την εντός σας καθεύδουσα γνώση:

Μεταβατικά ρήματα

Η Αστυνομία (Υ) χτυπά (Ρ) τους απεργούς (Α) και ο Υπουργός (Υ) εγκρίνει (Ρ) τον ξυλοδαρμό (Α).

Προσέξτε πώς η ενέργεια του ρήματος του πρώτου υποκειμένου μεταβαίνει στα σώματα των αντικειμένων υπό μορφήν εκχυμώσεων, θλαστικών τραυμάτων, εκτεταμένων μωλώπων και βαρυτάτων κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. Στο δεύτερο σκέλος της πρότασης, η ενέργεια του ρήματος μεταβαίνει μέσω του υποκειμένου στο αντικείμενο του ρήματος υπό μορφήν άφεσης αμαρτιών, εύφημης μνείας, αύξησης αποδοχών και προαγωγής των εμπλεκομένων Σκυθών ραβδούχων.

Αμετάβατα ρήματα

Ο κόσμος (Υ) καίγεται (Ρ) και ο Πρωθυπουργός (Υ) χτενίζεται (Ρ).

Σε αυτή την περίπτωση η κατάσταση / πάθηση του α’ υποκειμένου η οποία δηλώνεται από το α’ ρήμα είναι αποκλειστικά και μόνο δικό του πρόβλημα, καθώς δεν μεταβαίνει πουθενά ούτε ενδιαφέρει κανέναν. Το μόνο που έχει να κάνει το β’ υποκείμενο είναι να απαλλάξει μέσω της ενέργειας του β’ ρήματος την κόμη του από τα αιωρούμενα στην ατμόσφαιρα κατάλοιπα της καύσης, πράξη που επίσης αφορά αποκλειστικά και μόνο το ίδιο το β’ υποκείμενο και την ευπρεπή εμφάνισή του.

Αφού λοιπόν θυμηθήκαμε τους βασικούς κανόνες ασφαλούς ναυσιπλοΐας, ελάτε να εξερευνήσουμε άφοβα μερικά ε-ρημο-νήσια του Αρχιπελάγους του Λόγου όπου λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες στις οποίες εκατομμύρια φυσιολογικοί άνθρωποι επιδίδονται σε καθημερινή βάση. Ο γράφων είναι πεπεισμένος ότι η αποκάλυψη του πραγματικού, ουσιώδους ρόλου που διαδραματίζει το υποκείμενο θα αλλάξει διαπαντός τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται από το ευρύ κοινό αυτό το κατάφωρα αδικημένο μέρος του Λόγου:

τρώω

Ρήμα αμετάβατο όταν αφορά την καθημερινή πρόσληψη εύγευστης ενέργειας στην οποία προβαίνετε με όρεξη μετά από μια ημέρα τίμιας, κοπιαστικής και παραγωγικής εργασίας, ενέργειας η οποία παραμένει σε σας (καλή όρεξη). Μετατρέπεται ωστόσο μυστηριωδώς σε μεταβατικό όταν το υποκείμενό του δεν είστε εσείς αλλά υψηλόβαθμο στέλεχος της Κυβέρνησης.

Οι αδιάσειστες αποδείξεις αυτής της μετάλλαξης γίνονται σύντομα εμφανείς τόσο στον υπερπόντιο, μυστικό τραπεζικό λογαριασμό του εν λόγω Υπουργού, όσο και στο εκκαθαριστικό φορολογικό σημείωμα που θα σας αποσταλεί από την Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία στην οποία υπάγεστε. Σε αυτά ακριβώς τα φαινόμενα βασίζεται και η πασίγνωστη Θεωρία του Χάους, σύμφωνα με την οποία η πάχυνση ενός βιβλιαρίου καταθέσεων στην Καραϊβική μπορεί να προκαλέσει το ξέσπασμα αιματηρών διαδηλώσεων στα Βαλκάνια. Την ίδια ακριβώς αχαρακτήριστη συμπεριφορά επιδεικνύουν και τα συνώνυμα ρήματα μασάω, χάβω, χλαπακιάζω, σαβουρώνω, ντερλικώνω κλπ.

κοιμάμαι

Ρήμα αμετάβατο στην περίπτωση που επιδίδεστε ως υποκείμενό του στην πράξη την οποία περιγράφει, μετά από τον τίμιο κόπο μιας εργάσιμης ημέρας. Αποκτά ωστόσο μεταβατικό χαρακτήρα του οποίου τις συνέπειες θα αντιληφθείτε στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον, όταν το υποκείμενό του είναι κυβερνητικός αξιωματούχος σε εποχές κοσμογονικών αλλαγών και εμφάνισης νέων δεδομένων στη διεθνή πολιτική, τεχνολογική και κοινωνική πραγματικότητα. Με τον ίδιο τρόπο, στην περίπτωση που το υποκείμενο του ρήματος είναι φύλακας ισόπεδης σιδηροδρομικής διάβασης σε ώρα προσέγγισης ταχείας αμαξοστοιχίας, το ρήμα μετατρέπεται εν ριπή οφθαλμού σε μεταβατικό, οπότε και ενδείκνυται η απομάκρυνσή σας από την περιοχή το συντομότερο δυνατόν. Σε περίπτωση που δεν λάβετε τάχιστα τη σχετική πρόνοια, η προαναφερθείσα αμαξοστοιχία μεταμορφώνεται σε υποκείμενο των αποτρόπαιων ρημάτων διαμελίζω και πολτοποιώ. Είναι περιττό να διευκρινιστεί ποιος θα βρίσκεται στην θέση του αντικειμένου τους.

Τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν με το δήθεν αμετάβατο ρήμα κάθομαι. Είτε είστε πολυθρόνα που στενάζει κάτω από το ασήκωτο βάρος του προγάστορος ιδιοκτήτη της, είτε είστε αχθοφόροι στην υπηρεσία του, η μεταβατικότητα του ρήματος αποκαλύπτεται σε όλη της την φρικτή μεγαλοπρέπεια, κάνοντας να τρίζουν απαίσια οι αρμοί σας ή οι σπόνδυλοί σας, αναλόγως της περίπτωσης.

(Ας ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση αναγκαία για να επισημανθεί η απαράδεκτη συμπεριφορά του ρήματος. Ο γράφων, χωρίς την παραμικρή διάθεση απαξίωσης του έργου των έγκριτων λεξικογράφων μας, οφείλει να παρατηρήσει ότι όλοι ανεξαιρέτως, προφανέστατα εξαπατηθέντες, συμπεριλαμβάνουν το ρήμα επαναστατώ στα αμετάβατα. Όμως όσον αφορά τη μεταφορική του έννοια, όταν επαναστατεί το στομάχι σας, για το πού μεταβαίνει η ενέργεια του ρήματος ρωτήστε στην καλύτερη περίπτωση τη λεκάνη της τουαλέτας σαςֺ στη χειρότερη, το ολομέταξο κουστουμάκι που αγοράσατε με το δώρο Χριστουγέννων. Όσο για την κυριολεκτική του έννοια, για τον τόπο μετάβασης της ενέργειάς του κάτι θα είχαν πιθανότατα να πουν η Μαρία Αντουανέτα και ο πασών των Ρωσιών Νικόλαος, αλλά ο γράφων υποψιάζεται ότι κωλύονται για τεχνικούς λόγους.)

δουλεύω

Εύγε νέε μου!!! Είστε αξιέπαινος!!! Συγχαρητήρια στους γονείς σας και στους καθηγητάς σας!!! Ως υποκείμενο μπορείτε να είστε περήφανος για το αμετάβατο ρήμα σας, στην απίθανη περίπτωση που οι γλίσχρες αποδοχές σας καταλήγουν στη δική σας τσέπη. Σε περίπτωση όμως που ζητήσετε αύξησή τους, θα μεταμορφωθείτε αυτομάτως σε αντικείμενο του ρήματος, το οποίο μετατρέπεται αμέσως σε μεταβατικό με τη μορφή υπόσχεσης και αποκτά υποκείμενο στο πρόσωπο του εργοδότη σας. Στην ακραία δε περίπτωση που επιμείνετε φορτικά και με ακλόνητο πείσμα στην ικανοποίηση του σχετικού σας αιτήματος, είναι εξαιρετικά πιθανό να βρεθείτε στη δυσάρεστη κατάσταση την οποία περιγράφει παραστατικότατα το δήθεν αμετάβατο ρήμα απολύομαι. Την αληθή φύση του εν λόγω ρήματος ως μεταβατικού θα έχετε σύντομα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσετε, εφόσον αυτή θα αντικατοπτρίζεται ευκρινώς στις στερήσεις στις οποίες θα υποβληθούν αναγκαστικά τα άτυχα ανήλικα τέκνα σας.

τρέχω

Ρήμα αμετάβατο όταν το υποκείμενό του είναι βαθύπλουτος βιομήχανος ο οποίος αθλείται με κατάλληλη περιβολή σε γυμναστήριο ή στις σκιερές αλέες του ασφαλούς και γαλήνιου προαστίου στο οποίο κατοικεί. Μεταβατικό, αν ο δρομέας και υποκείμενο του ρήματος είναι υπάλληλος του προαναφερθέντος κεφαλαιούχου, εφόσον το αποτέλεσμα της ενέργειας του ρήματος μεταβαίνει στον τραπεζικό λογαριασμό του εν λόγω μεγιστάνα με τη μορφή υπεραξίας. Η εκδοχή αυτή προϋποθέτει τη μετατροπή του υπαλλήλου σε αντικείμενο του ρήματος από τον εργοδότη, ο οποίος και παίρνει τη θέση του υποκειμένου του.

γράφω

Εδώ το πράγμα είναι σαφές. Το απατηλά μεταβατικό σας ρήμα βοηθά αποτελεσματικά στην πάχυνση του τραπεζικού σας λογαριασμού αν εσείς, ως συγγραφεύς και υποκείμενό του βάλετε στη θέση του αντικειμένου του ανούσια πλην εύπεπτα, άρα και ευπώλητα αναγνώσματα για πλατιά λαϊκή κατανάλωση. Εδώ μιλάμε για τυπική περίπτωση παραλλαγής στρατιωτικού τύπου, εφόσον στην ουσία πρόκειται για αμετάβατο ρήμα, του οποίου η ενέργεια και τα οφέλη παραμένουν σε σας, το υποκείμενό του. Αν όμως βρεθείτε εσείς ο ίδιος στη θέση του αντικειμένου του ως πολίτης με αίτημα για έκδοση κάποιου πιστοποιητικού από Δημόσια Υπηρεσία η οποία και θα παίζει τον ρόλο του υποκειμένου του, το ρήμα αποκτά πάραυτα μεταβατικό χαρακτήρα και εσείς έχετε αποκτήσει σοβαρότατο πρόβλημα. Προσοχή λοιπόν!!

εκδίδω

Έχετε κερδίσει με το σπαθί σας ένα ρόλο πλήθους στη στρατιά των αφανών εργατών του Πνεύματος. Το καλό βιβλίο ως αντικείμενο του ρήματος αλλά και του επαγγέλματός σας παραμένει, κόντρα στον ζόφο των καιρών μας, ένας φωτεινός φάρος γνώσης και καλλιέργειας, και εσείς, ως εκδότης του και υποκείμενο του ρήματος μπορείτε να σεμνύνεστε για την προσφορά σας στα πνευματικά πράγματα του τόπου και στην κοινωνία, στην οποία και μεταβαίνει το προκύπτον από την δραστηριότητά σας όφελος. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό το να βρεθείτε στην θέση του αντικειμένου του ρήματος ως νεαρή, χυμώδης και ευειδής απόγονος της Εύας προερχόμενη από κάποια εξαθλιωμένη περιοχή του πλανήτη. Σε αυτή την περίπτωση, το (χαμερπές ) υποκείμενο του αμετάβατου πλέον ρήματος είναι κάποιος ειδεχθής μαστροπός, οπότε η ψυχοσωματική κακοποίηση, η χρήση ουσιών και οι διεφθαρμένοι εκπρόσωποι του Νόμου αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητάς σας και –με την εξαίρεση των αφροδισίων νοσημάτων– μάλλον δεν μεταβαίνουν πουθενά, δεν αφορούν ούτε ενοχλούν κανέναν άλλοֺ σίγουρα πάντως όχι τους κατά τεκμήριο ευυπόληπτους πελάτες σας. Ας μην σας ξεγελά λοιπόν η επίφαση μεταβατικότητας του ρήματος. Μελετήστε με πάθος γραμματική και δοκιμάστε κάτι άλλο, σε κάποια άλλη χώρα.

πετάω

Μα φυσικά φίλτατε. Είστε νέος, γεμάτος ενέργεια και πάθος, το αίμα σας βράζει και τα φτερά που κουρνιάζουν στους ώμους σας αναζητούν δράση. Ως υποκείμενο του αιθέριου, αμετάβατου ρήματος απολαμβάνετε μια πανοραμική θέα του πολύχρωμου κόσμου μας, τέτοια που μόνο οι ερωτευμένοι μπορούν να έχουν. Θα ήταν ωστόσο σκόπιμο να κρατάτε πάντα σε μια γωνιά της μνήμης σας τον μύθο του Ίκαρου. Σε περίπτωση –ο μη γένοιτο– αστοχίας του πτητικού σας εξοπλισμού, η κατακόρυφη πτώση και συντριβή σας θα σημάνει ταυτοχρόνως την μετατροπή του ρήματος σε μεταβατικό, την παρέμβαση του Κρατικού Μηχανισμού ως ανάλγητου υποκειμένου του και την αναπόφευκτη κατάληξή σας ως άχρηστου αντικειμένου του σε κάποιον κοινωνικό σκουπιδοτενεκέ. Εκεί όπου η σύνταξη, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η προσωπική αξιοπρέπεια και η αισιοδοξία για το μέλλον αποτελούν επιστημονική φαντασία. Σαν αυτή που υπέβαλλε στον Άνθρωπο την ιδέα ότι μπορεί να μιμηθεί τα πουλιά. Εφοδιαστείτε λοιπόν εγκαίρως με κάποιο αξιόπιστο αλεξίπτωτο. Ο γράφων θεωρεί ότι έχετε ήδη προειδοποιηθεί επαρκώς. Στην περίπτωση που το απευκταίο γίνει πραγματικότητα, δεν θα δικαιούστε επ’ ουδενί να ισχυριστείτε ότι πέσατε από τα σύννεφα.

πηδάω

Όλα καλά για σας, τις καταθέσεις σας, τη δόξα και την υστεροφημία σας αν είστε παγκόσμιας, ή έστω πανεθνικής κλάσεως αθλητής του άλματος εις μήκος ή ύψος. Όλα καλά· και για σας, και για το αμετάβατο ρήμα σας. Το οποίο όμως, αν βρεθείτε στη θέση του αντικειμένου του ως βιομηχανικός εργάτης αποκτά αυτομάτως υποκείμενο στο πρόσωπο του εργοδότη σας, μεταμορφώνεται ταυτοχρόνως σε μεταβατικό και αφορά άμεσα και οδυνηρά το απευθυσμένο σας.

αφοδεύω

Αμετάβατο, όσο και δύσοσμο ρήμα όταν αφορά την απαλλαγή του οργανισμού σας από άχρηστα κατάλοιπα τροφής. Απαιτείται ωστόσο ιδιαίτερη προσοχή αν είστε διαδηλωτής σε αντιπαράθεση με κυβερνητικό αξιωματούχο. Το ρήμα μεταλλάσσεται αμέσως σε μεταβατικό, εσείς σε αντικείμενό του, ενώ ο εν λόγω Πατήρ του Έθνους αναλαμβάνει τον ρόλο του υποκειμένου του. Εθιμικώ δικαίω, το απαραίτητο στον Υπουργό χαρτί υγείας προσφέρουν ευγενώς οι κατάφρακτοι Ήρωες των Σωμάτων Ασφαλείας.

αυνανίζομαι

Τα μόνα αντικείμενα στα οποία μεταβαίνουν οι γλοιώδεις και κολλώδεις συνέπειες της νυχτερινής σας μυσταγωγίας είναι τα εσώρουχα και τα σεντόνια σας. Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν έχει αναφερθεί περίπτωση διαμαρτυρίας προερχόμενης από βαμβακερά υφάσματα, το μοναχικό σας ρήμα είναι αναμφισβήτητα αμετάβατο και η ενέργειά του κατανοητή και συγγνωστή εφόσον εσείς, νεαρέ μου κύριε, είστε έφηβος και υποκείμενό του. Στο κάτω-κάτω, οι επί της κλίνης και εν τω σκότει χειρωνακτικές δραστηριότητές σας είναι αθώες σε σύγκριση με το ζοφερό μέλλον και τις τραγικές για τη χώρα συνέπειες όταν το υποκείμενο του πικρά ηδονικού ρήματος είναι δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Αλίμονο νέε μου, η μεταβατικότητα του ρήματος εκδηλώνεται σε αυτήν την περίπτωση σε ποικίλες εκφάνσεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, από την κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού και τη σωρεία χαμένων για τη χώρα ευκαιριών μέχρι την υποθήκευση του μέλλοντός σας, τη διασπάθιση του δημόσιου πλούτου και την απίσχνανση του βιβλιαρίου καταθέσεών σας μέσω της ληστρικής και αλλοπρόσαλλης φορολόγησης.

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο επ’ άπειρον. Όμως ο γράφων πιστεύει πως τα συκοφαντικά εναντίον του υποκειμένου επιχειρήματα έχουν ήδη ανασκευαστεί πλήρως, πως ο σκοτεινός μηχανισμός απαξίωσής του έχει καταρρεύσει με πάταγο κάτω από το βάρος της ίδιας του της ανεπάρκειας και πως ο πρωταγωνιστικός ρόλος αυτού του βάναυσα αδικημένου μέρους του Λόγου στα καθημερινά πράγματα έχει πλέον φωτιστεί επαρκώς. Ως εκ τούτου, φρονεί ότι η οποιαδήποτε διατηρούμενη επιφύλαξη προέρχεται από αληθώς αχρεία υποκείμενα.

Αν το λήμμα πέτυχε, προσθέστε κι άλλα ρήματα. Πυρ κατά βούληση !

Έχεις καλύτερο ορισμό; Πρόσθεσέ τον!

Δημοσιεύτηκε
Τελευταία επεξεργασία