Ορισμοί με ετικέτες (17)
Εμφανίζονται 1-10 από 17

Το «είπα» ακολουθεί [μπινελίκια]. Απαντάται και στον πληθυντικό ως λέμε (σπάσε, λέμε). Γραμματικά είναι ρήμα, αλλά παίρνει τη θέση άναρθρου επιφωνήματος. Απαντάται πολύ σε σκοτεινούς σταθμούς μετρό (Παράδειγμα 1), γραφεία των Χρυσών Αυγών καθώς και σπανιότερα ως μια όχι και τόσο ευγενική υπενθύμιση (Παράδειγμα 3). Σε παραπέμπει λίγο στους ινδιάνους που γνωρίσαμε μέσα από τα επιμορφωτικά αναγνώσματα του Στέλιου Ανεμοδούρα (Παράδειγμα 4) και τους «ιθαγενείς της Βορείου Αμερικής» όπως απεικονίζονται ρατσιστικά και καθόλου στερεοτυπικά στις ιστορίες ενός φτωχού και μόνου καουμπόυ (Παράδειγμα 5)...

Έδειξα την κλάση μου. Αποφάνθηκα - τελεία com, έβγαλα απόφαση αφού. Τέρμα οι κουβέντες, αλεβουζάν!

Μόνο στον αόριστο (άντε και στον υπερσυντέλικο).
Συνώνυμο: είπα.
εδώ

Σημείωση
Παίζει και η φράση "μίλησα και είπα", που είναι συνήθως πλεονασμός χωρίς περαιτέρω έμφαση (π.χ. το παιδί μίλησε και είπε"μπαμπά") και βοηθάει να μάθουμε, στην ίδια πρόταση, τί είπε αυτός που περιμέναμε να μιλήσει. (Δες και 7ο παράδειγμα).

Η έκφραση αυτή αν και στερείται ουσιαστικού έρχεται να υπερτονίσει τον ανδρισμό του ατόμου για το οποίο χρησιμοποιείται, μπορεί να μην έχουμε στην πρόταση ουσιαστικό αλλά υποβόσκει η έννοια των όρχεων.

Η φράση έρχετε να δώσει προσδιορισμό μεγέθους στους όρχεις (βλ. κάκαλα - μπομπόλια), λέγοντας μάλιστα πως είναι τόσο μεγάλα που σέρνονται στο δρόμο καθώς περπατά ο προσδιοριζόμενος. Αυτό το γεγονός τον καθιστά μάγκα, τσίφτη και ταυτόχρονα καραμπουζουκλή.

Προέρχεται, σύμφωνα με βικιπαίδεια, απο την περσική λέξη sharbat (شربت) που σημαίνει ποτό με νερό και ζάχαρη.

Υπάρχουνε διάφορες παραλλαγές της λέξης στα αραβικά και τουρκικά με παραπλήσιες η συναφείς ερμηνείες.

Σε μας χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει:

1. Εμφατικά, κατι το υπερβολικά γλυκό στη γεύση.
2. Στο πληθυντικό αριθμό μπορει να σημαίνει έντονες και διαχυτικές ερωτοτροπίες.
3. Σε περίπτωση γρονθοκόπησης, μαζί με το ρήμα παίρνω σημαίνει αιμορραγία.

1. Θεσσαλονικιός:-αμάν βρε παιδάκι μου, πολυ ζάχαρη μ' έβαλες στον καφέ. Σερμπέτι τον έκανες.
2. -καθίσανε λοιπόν οι δυο τους στο παγκάκι κι αρχίσανε τα σερμπέτια (τις γλύκες).
3. -του τραβάει ενα μπουνίδι και τον πήρανε αμέσως τα σερμπέτια.

Ετυμολογία (να + πούμε) Χρησιμοποιείται εμφατικά σε κυριολοεκτικά οποιαδήποτε πρόταση.

Ποσοτικό επίρρημα που χρησιμοποιείται στον λόγο για έμφαση. Συνώνυμο του εντελώς.

Στο τέλος της πρότασης δηλώνει υπερθετικό βαθμό.

Συνδυασμός κλαρινογαμπρού και κάγκουρα, δηλαδή κάποιος που και επιδεικνύεται με ποζεράδικο τρόπο για να αγρεύσει γκόμενες και το παλεύει με κωλοφτιαγμένα μηχανάκια και αυτοκίνητα κάγκουαρ. Στην ουσία οι κλάριν έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τους κάγκουρες, καθώς η καγκουριά αναφέρεται πλέον σε μια γενικότερη συμπεριφορά όχι αποκλειστικώς συνδεόμενη με άουτο/μότο, οπότε η έκφραση είναι εμφατικός πλεονασμός.

Μεταφορική φράση που συντάσσεται μετά από ρήμα ή ουσιαστικό, και είτε το επιτείνει, είτε το μετριάζει και απαξιώνει –ανάλογα με την υπερβολή της μεταφοράς.

Συγκεκριμένα, στην επιτατική χρήση η μεταφορά είναι ακραία: Όταν κάνεις κάτι δίχως αύριο, (α) το κάνεις με τέτοιο μανιασμένο πάθος, τραγική ένταση και απόλυτη προσήλωση, σαν να επρόκειτο να πεθάνεις την επόμενη μέρα, ή να ήξερες ότι επίκειται ολική καταστροφή και αυτή είναι η τελευταία σου φορά· (β) το κάνεις γνωρίζοντας ότι είτε θα το κάνεις καλά ή η αποτυχία θα είναι ολοκληρωτική, με καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον σου (κλισέ των αθλητικογράφων, βλέπε παράδειγμα 2).

Στην περίπτωση αυτή, που είναι η πιο αργκοτική, η λέξη είναι ρήμα ή ουσιαστικό που δηλώνει (προσφιλή) πράξη, ενέργεια. Ακούγεται και σε εύλογες παραλλαγές, όπως χωρίς αύριο, σαν να μην υπάρχει αύριο και λοιπά.

Στη μετριαστική-απαξιωτική χρήση η μεταφορά είναι λιγότερο υπερβολική: Κάτι δίχως αύριο είναι κάτι που δεν έχει προοπτικές, που δεν θα έχει επίδραση στο μέλλον, ή που είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, και συνεπώς εμπνέει απαισιοδοξία, μελαγχολία και μιζέρια, ή απλά αδιαφορία, βαριεστημένη και διεκπεραιωτική διάθεση (σύγκρινε: για τ' αντέτ').

Στην περίπτωση αυτή, πιο εδραιωμένη και τυπική από την πρώτη, η φράση μπορεί να προσδιορίζει οποιαδήποτε λέξη. Τυπικότερο συνώνυμο: χωρίς μέλλον.

Τονισμένο οριστικό άρθρο (ό, ή, τό) που λειτουργεί επιτατικά ως προς το όνομα που ακολουθεί:

Όταν το άρθρο τονίζεται, δίνεται έμφαση στο ότι πρόκειται, ακριβώς, για οριστικό άρθρο: όταν μιλάμε για τό γκομενάκι, δε μιλάμε για όποιο κι' όποιο γκομενάκι, ούτε καν για το συγκεκριμένο γκομενάκι για το οποίο έτυχε να μιλάμε τις προάλλες, όχι: εδώ μιλάμε για το ένα και μοναδικό γκομενάκι, για το γκομενάκι του γκομενακιού, ώ γκομενάκι ένα πράμα.

Το τονισμένο οριστικό άρθρο αντικαθιστά λοιπόν τη χρήση επιθέτου (κατά κανόνα σε υπερθετικό βαθμό) που θα προσδιόριζε επιτατικά το όνομα. Ταυτόσημη είναι η έκφραση (όνομα) με (το πρώτο γράμμα) κεφαλαίο, πιχί

Ορθογραφικά

Η χρήση τόνου για την απόδοση αυτού του φαινομένου ξεπερνά τη σχολική ορθογραφία, αποτελώντας έκφανση του λεγόμενου δυναμικού τονισμού (γράφε τόνο εκεί που τονίζεις μιλώντας).

Ως γνωστόν, στο καθεστώς της κρατικής, σχολικής ορθογραφίας –που για πολλούς λόγους εφαρμόζεται παραδοσιακά και σε μη κρατικά περιβάλλοντα, όπως καληώρα στο μη κυβερνητικό αυτό σάιτ–, ο τονισμός των μονοσύλλαβων, εκτός από κάποια ερωτηματικά, απαγορεύεται. Για να αποδώσει κανείς ένα τονισμένο οριστικό στα πλαίσια αυτής, αναγκάζεται να καταφύγει σε τυπογραφική έμφαση, συχνά οφθαλμορρυπαντική.

Έτσι, η φράση «όχι απλά ''μαλάκας'', ό μαλάκας», μπορεί να γραφτεί:

• όχι απλά «μαλάκας», Ο μαλάκας,
• όχι απλά «μαλάκας», ο μαλάκας,
• όχι απλά «μαλάκας», ο μαλάκας,
• με συνδυασμούς: όχι απλά «μαλάκας», Ο μαλάκας,
• ή και αλλιώς –ο αγαπητός Γκάτζ ας πούμε θα 'γραφε «όχι απλά ''μαλάκας'', ο... μαλάκας».

Λίγες πίπες: αργκό και έμφαση

Πλάι στα λοιπά στοιχεία της αργκό, που αναμένουν κατελπίδαν προσδιορισμό, τα οποία τη διαφοροποιούν από την τυπική γλώσσα –αν και εδώ όχι τόσο από την καθομιλουμένη– μπορούμε να αναγνωρίσουμε την αυξημένη ανοχή στην έμφαση.

Όπως και στην περίπτωση της ασάφειας, φαίνεται ότι η λειτουργία της έμφασης και της επίτασης, σε αντίθεση με την τυπική γλώσσα, περνάει πολλές φορές στο χάρντγουερ της γλώσσας, δηλαδή στη γραμματική και τη σύνταξη, με έναν ευρέως παγιωμένο, και άρα καθόλου αντχόκ τρόπο.

Στην καθομιλουμένη και την αργκό έχει κανείς, μεταξύ άλλων, τα εξής στη διάθεσή του:

• γενική της έμφασης,
• έμφαση με έψιλον κεφαλαίο,
• ο ορισμός της έμφασης,
• τον Μίστερ Έμφαση,
• τα κλισέ επιτατικά (κάτι ψέλλισα γι' αυτά εκειπέρα),
• τελευταία την έμφαση τελεία com,
• φωνολογική έμφαση (πιχί μπούστης αντί για πούστης),
• την έμφαση την ίδια
• και επίσης το τονισμένο οριστικό άρθρο του παρόντος λήμματος.

Η εμφάνιση και παγίωση τέτοιων συντακτικών μηχανισμών που δηλώνουν έμφαση οπωσδήποτε σχετίζονται και με το φαινόμενο της απώλειας σημασιολογικού φορτίου στην αργκό (βλέπε σχόλια τζόνι μπλάκ στο τζαστ): φαίνεται πως στον ομιλητή της αργκό, προκειμένου να διατυπώσει μία κρίση ως θετική ή αρνητική, δεν αρκούν τα τυπικά γραμματικά εργαλεία (όπως για παράδειγμα οι βαθμοί των επιθέτων ή η χρήση προσδιοριστικών επιρρημάτων), αλλά είναι αισθητή η ανάγκη για ακόμη πειστικότερη διατύπωση, η οποία πολλές φορές οδηγεί αναπόφευκτα στην παραβίαση των τυπικών γραμματικών κανόνων.

Ακολουθεί πενιχρή άγρα παραδειγμάτων απ' το διαδίκτυο (δύσκολο το συγκεκριμένο γκουγκλάρισμα, αν βρεθούν καναδυό ακόμα παραδειγματάκια θα μπουν στην πορεία).